กระชากได้เลย ไม่ต้องหาอะไรมาตัด MO Memoir 2559 Mar 15 Tue

"พี่ ... คืนนั้นผมหากรรไกรบนโต๊ะพี่ไม่เจอ"
 

ได้ยินเรื่องเล่าจากคุณเลขาคนสวย ที่มีนิสิตมาบ่นให้ฟังในวันรุ่งขึ้นหลังเกิดเหตุเพลิงไหม้ว่า เขาหากรรไกรไม่เจอ (ที่ปรกติจะอยู่เก็บอยู่บนโต๊ะทำงานของคุณเลขาประจำแลป) คือเขาจะเอาไปตัด "สายรัดพลาสติก" ที่มันคล้องห่วงสลักของเครื่องดับเพลิงเอาไว้
 

พอได้ยินเรื่องนี้เข้าให้ ก็ไม่รู้เหมือนกันว่าจะหัวเราะหรือร้องไห้ดี

รูปที่ ๑ ห่วงกลมที่เห็นทางด้านขวาคือตัวสลักที่สอดเอาไว้ป้องกันไม่ให้ด้ามบีบถูกบีบโดยไม่ตั้งใจ ก่อนใช้งานต้องดึงสลักนี้ออก และเพื่อป้องกันไม่ให้สลักหลุดหายหรือคนดึงเล่น ก็มักจะมีสายรัด (ในรูปเป็นสายพลาสติกในวงสีเหลือง) รัดเอาไว้

ถังดับเพลิงที่ใช้กันทั่วไปนั้น ตัวถังดับเพลิงเองอาจเป็นตัวภาชนะรับความดัน พวกนี้มักจะเป็นพวกบรรจุแก๊สความดันสูงไว้ข้างใน (เช่นพวก คาร์บอนไดออกไซด์ ฮาลอน หรือสารตระกูลที่มาแทนฮาลอน) หรือไม่ก็บรรจุถังแก๊สความดันขนาดเล็กไว้ภายใน ที่เมื่อถังแก๊สภายในเปิดออก ก็จะออกแรงดันสิ่งที่บรรจุอยู่ในถังดับเพลิงออกมา หรือไม่ก็บรรจุสารเคมีไว้ภายในที่เมื่อทำปฏิกิริยากันจะทำให้เกิดแก๊สสร้างแรงดันขึ้นในถัง ตัวอย่างของถังดับเพลิงประเภทหลังนี้ได้แก่ถังดับเพลิงชนิดผงเคมีแห้ง น้ำ และโฟม
 

แต่ไม่ว่าจะเป็นชนิดใดก็ตาม เมื่อมีการนำมาใช้งาน (คือมีการฉีดพุ่งออกมาแล้ว) ก็จะต้องส่งถังนั้นให้กับทางผู้ผลิตเพื่อทำการบรรจุใหม่และปิดวาล์วใหม่ให้สนิท
 

ลักษณะทั่วไปที่พบเห็นกันของถังดับเพลิงชนิดถือหิ้วก็คือ หูหิ้วจะมีลักษณะเป็นด้ามบีบ ที่เมื่อบีบด้ามดังกล่าวก็จะฉีดพ่นสารที่บรรจุอยู่ในถังออกมา เพื่อป้องกันไม่ให้ด้ามบีมถูกบีบโดยไม่ตั้งใจ จึงมีการสอดสลักโลหะเอาไว้ สลักนี้จะมีด้านหนึ่งเป็นห่วงกลม ไว้สำหรับให้นิ้วสอดเพื่อดึงสลักออกมา

รูปที่ ๒ สายพลาสติกรัดห่วงสลักเอาไว้เพื่อกันคนดึงห่วงสลักเล่น และทำให้รู้ว่าถังดับเพลิงใบนี้ผ่านการตรวจสอบและยังไม่มีการใช้งาน

หลังการตรวจสอบความพร้อมใช้งานแล้ว ผู้ผลิตก็จะเอาสายรัดมารัดตัวสลักเอาไว้กับด้ามจับ สายรัดนี้มีไว้เพื่อป้องกันไม่ให้สลักหลุดหายหรือคนมือบอนมาดึงสลักเล่นโดยไม่ตั้งใจ และยังทำให้รู้ว่าถังดับเพลิงใบดังกล่าวยังไม่ถูกใช้งาน พักหลัง ๆ จะเห็นสายรัดนี้ทำจากพลาสติกที่รูดรัดเข้าได้อย่างเดียว ทำนองเดียวกับเข็มขัดรัดสายไฟที่เป็นพลาสติก (วงสีเหลืองในรูปที่ ๑ และ ๒) แต่สายรัดนี้ก็ไม่ได้แข็งแรงอะไรมากนั้น แค่กระชากก็ขาดแล้ว
 

ดังนั้นเวลาที่จำเป็นต้องใช้ถังดับเพลิงชนิดถือหิ้ว พอจะหยิบถังขึ้นมาก็ดึงสลักออกก่อนได้เลย ไม่ต้องไปหาอะไรมาตัดสายรัดดังกล่าว ถ้าพบว่าไม่สามารถกระชากให้สายรัดขาดได้ แสดงว่ามันมีปัญหาตรงผู้ตรวจสอบแล้วว่าเอาอะไรมารัดสลักไว้ และควรทดลองดึงก่อนที่จะวิ่งเข้าไปยังจุดเกิดเพลิงไหม้ เพราะถ้าพบว่าไม่สามารถกระชากสลักออกมาได้ก็จะได้หาถังดังเพลิงใบอื่นมาใช้งานแทน และถ้าเป็นถังดับเพลิงชนิดแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ ก็ควรต้องทดลองฉีดดูก่อนเล็กน้อย ว่าในถังนั้นมันมีแก๊สอยู่ (เพราะมันไม่มีเกจวัดความดันภายในถัง) เรื่องชนิดถังดับเพลิงนี้ว่าจะเล่าเป็นเรื่องต่างหากอีกที

แต่อย่าไปโทษนิสิตคนนั้นเลย ผมเองก็ไม่รู้ว่าเขาเคยได้รับการอบรมการใช้ถังดับเพลิงมาก่อนหรือเปล่า แต่การที่เขายังสามารถคุมสติและจัดการกับปัญหาที่เกิดขึ้นได้ในเวลาอันสั้น (ทั้ง ๆ ที่เขาเองก็ไม่ได้เป็นคนก่อปัญหา เป็นเพียงแค่คนที่บังเอิญอยู่ใกล้ที่เกิดเหตุ) ก็นับว่าเขาเก่งมากแล้ว