ปั๊มหอยโข่ง
(centrifutal
pump) ที่จ่ายของเหลวขึ้นที่สูง
หรือไปยังระบบที่มีความดันสูง
จำเป็นต้องมีการติดตั้งวาล์วกันการไหลย้อนกลับ
(check
valve หรือ
non-return
valve) ด้านขาออก
เพื่อที่ว่าเวลาที่ปั๊มหยุดเดินเครื่อง
ของเหลวด้านขาออกจะไม่ไหลย้อนกลับมาทางท่อด้านขาเข้าผ่านตัวปั๊ม
โดยจะติดตั้งวาล์วกันการไหลย้อนกลับไว้ระหว่างตัวปั๊มกับ
block
valve ด้านขาออก
นอกจากนี้ตัววาล์วกันการไหลย้อนกลับยังอาจทำหน้าที่เป็นอุปกรณ์นิรภัยด้วย
เช่นในกรณีที่ความดันท่อด้านขาออกและด้านขาเข้าต่างกันมากหรือของเหลวด้านขาออกนั้นมีอุณหภูมิที่แตกต่างกว่าด้านขาเข้ามาก
(เช่นส่งของเหลวเข้าเครื่องแลกเปลี่ยนความร้อน)
ทำให้การเลือกวัสดุที่ใช้ทำระบบท่อด้านขาเข้า
(และอาจรวมถึงตัวปั๊ม)
นั้นแตกต่างไปจากวัสุดที่ใช้ทำระบบท่อด้านขาออก
(เช่นทนได้เพียงแค่อุณหภูมิปรกติของของเหลวที่สูบและจ่ายออก
แต่ไม่ทนต่ออุณหภูมิที่ร้อนจัดหรือเย็นจัดทางด้านขาออก)
ในกรณีเช่นนี้ถ้าปล่อยให้ของเหลวด้านขาออกนั้นไหลย้อนกลับมาทางด้านขาเข้า
ก็อาจทำความเสียหายให้กับตัวปั๊มและระบบท่อด้านขาเข้าได้
(รูปที่
๑ (บน))
การติดตั้งวาล์วกันการไหลย้อนกลับด้านขาเข้าปั๊มหอยโข่งก็มีเหมือนกัน
แต่จะเป็นกรณีที่ระดับของเหลวที่จะทำการสูบนั้นอยู่ต่ำกว่าระดับตัวปั๊ม
เช่นการสูบน้ำขึ้นจากบ่อ
ในกรณีนี้จะติดตั้งวาล์วกันการไหลย้อนกลับไว้ที่ปลายท่อดูดที่จุ่มอยู่ในของเหลว
(โดยอาจมีกระโหลกหุ้มอีกทีเพื่อกันสิ่งสกปรกขนาดใหญ่ไม่ให้ถูกดูดเข้าท่อ)
วาล์วกันการไหลย้อนกลับแบบนี้เรียก
foot
valve หรือที่บ้านเราเรียกว่าวาล์วหัวกะโหลก
(รูปที่
๑ (ล่าง))
เหตุผลที่ต้องติดตั้งวาล์วหัวกระโหลกก็เพราะปั๊มหอยโข่งไม่สามารถทำสุญญากาศได้มากพอที่จะดึงน้ำจากระดับที่อยู่ต่ำกว่าได้
จำเป็นต้องมีการ "ล่อน้ำ"
คือเต็มน้ำให้เต็มตัวปั๊มและท่อด้านขาเข้าก่อน
วาล์วหัวกระโหลกทำให้น้ำยังคงค้างอยู่ในตัวปั๊มและท่อด้านขาเข้าเมื่อหยุดเดินเครื่องปั๊ม
ทำให้สามารถเริ่มเดิมเครื่องปั๊มได้ใหม่โดยไม่ต้องทำการล่อน้ำใหม่ทุกครั้ง
แต่ถ้าเป็นปั๊มลูกสูบจะไม่มีปัญหานี้
เพราะมันล่อน้ำด้วยตัวเองได้
รูปที่
๑ (บน)
ในกรณีที่ของเหลวในเครื่องแลกเปลี่ยนความร้อนมีอุณหภูมิแตกต่างไปจากของเหลวด้านขาเข้ามาก
วัสดุของตัวปั๊มและท่อด้านขาเข้าอาจทนต่ออุณหภูมิดังกล่าวไม่ได้
ตัววาล์วกันการไหลย้อนกลับควรได้รับการพิจารณาว่าเป็นอุปกรณ์นิรภัยตัวหนึ่งด้วย
(ล่าง)
การติดตั้ง
foot
valve เพื่อช่วยในการล่อน้ำ
เมื่อวานมีโอกาสได้ไปเยี่ยมสถาบันการศึกษาแห่งหนึ่ง
ผมก็ได้เล่าให้อาจารย์ท่านที่พาผมเดินเยี่ยมชมว่า
จะว่าไปแล้วเรื่องที่เราจะเอามาสอนนิสิตได้นั้นมันก็มีอยู่ทั่วไปหมด
แม้กระทั่งสิ่งที่อยู่ใกล้ตัว
เช่นเรื่องวาล์วกับปั๊ม
บางทีก็ไม่ต้องไปหาตัวอย่างของจริงให้นิสิตดูไกล
ๆ หลายเรื่องที่ผมเอามาเขียนลง
blog
ก็ไปถ่ายภาพจากห้องใต้ถุนอาคารที่นั่งทำงานอยู่
เพราะเป็นที่ตั้งของปั๊มส่งน้ำขึ้นอาคารและปั๊มน้ำดับเพลิง
และระหว่างที่เดินจากห้องแลปหนึ่งเพื่อไปยังอาคารโรงอาหาร
ก็บังเอิญไปเห็นปั๊มน้ำส่งน้ำขึ้นอาคาร
๒ ตัว ที่ติดตั้งอยู่ใต้บันไดทางขึ้นตึก
(รูปที่
๒)
ข้างล่าง
เห็นบางอย่างมันสะดุดตา
ก็เลยต้องขอมุดเข้าไปเยี่ยมชม
ลองพิจารณาดูเองก่อนไหมครับว่ามันมีอะไรไม่เหมือนทั่วไปอยู่ตรงไหน
รูปที่
๒ ภาพด้านข้างของปั๊มส่งน้ำขึ้นอาคารแห่งหนึ่ง
ปรกติตัวอาคารนั้นมักจะมีการสร้างบ่อเก็บน้ำประปาไว้ใต้ดิน
(ใช้ระบบลูกลอยปิดทางน้ำเข้าเมื่อน้ำเต็มบ่อ)
แล้วค่อยใช้ปั๊มสูบน้ำจ่ายขึ้นไปบนอาคารอีกที
(เช่นส่งขึ้นถังเก็บชั้นบนก่อนปล่อยลงมาใหม่)
บางอาคารนั้นตัวบ่อพักน้ำนี้เป็นส่วนหนึ่งของห้องใต้ดิน
ตัวปั๊มน้ำก็อยู่ในห้องใต้ดิน
อยู่ต่ำกว่าระดับน้ำในบ่อพัก
ในกรณีเช่นนี้มันไม่ต้องมีการติดตั้ง
foot
valve ด้านขาเข้าปั๊มเพราะมันไม่ต้องล่อน้ำ
เพียงแค่เปิดวาล์วด้านขาเข้าน้ำก็จะไหลเข้ามาเต็มตัวปั๊มเอง
แต่ถ้าตัวปั๊มนั้นตั้งอยู่บนพื้นดิน
ท่อดูดต้องจุ่มแช่ลงไปในบ่อพักน้ำ
ก็ต้องมีการติดตั้ง foot
valve ไว้ที่ปลายท่อดูดที่จมอยู่ใต้ระดับน้ำ
แต่กรณีนี้มาแปลกก็คือมีการติดตั้ง
swing
check valve ไว้ทางด้านขาเข้าของปั๊มน้ำ
(ส่วนปลายท่อดูดจะมี
foot
valve ด้วยหรือไม่ผมก็ไม่รู้)
นอกเหนือไปจากทางด้านขาออกที่มันต้องมีอยู่แล้ว
ดูจากสภาพแล้ววาล์วด้านขาเข้านี้น่าจะเป็นวาล์วตัวเก่า
ส่วนที่ว่าจำเป็นต้องติดตั้งมันเอาไว้ทำไปนั้น
ก็ยังนึกเหตุผลไม่ออกเหมือนกัน
วานใครก็ได้ที่รู้ช่วยบอกที
รูปที่
๓ ภาพจากทางด้านหน้า
ตรงลูกศรสีเหลืองชี้เป็นแกนหมุน
(บานพับ)
ของตัว
disc
ทำให้รู้ว่าวาล์วเหล่านี้เป็น
swing
check valve
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น