เครื่องตกราง MO Memoir : Saturday 10 March 2555

จากที่เมื่อช่วงลอยกระทงได้พาสมาชิกที่ไปประชุมกันที่หาดใหญ่ไปเที่ยวสถานีรถไฟคลองแงะ โชคดีที่มีรถไฟเข้ามาพอดี ก็เลยได้เห็นพนักงานขับรถไฟรับ-ส่ง "ห่วงทางสะดวก" (เอาไว้วันหลังจะเล่าให้ฟังว่าคืออะไร) ในขณะที่รถวิ่งผ่านสถานีรถไฟโดยไม่ต้องหยุดรถกัน

วันก่อนระหว่างการขับรถกินลมไปบางแสน ได้ถือโอกาสแวะสถานีรถไฟชลบุรีซึ่งอยู่บนถนนสายเลี่ยงตัวเมืองชลบุรีก่อนถึงแยกเข้าสุขุมวิทเพื่อไปบ้างแสน เพื่อถ่ายรูปอุปกรณ์เกี่ยวกับการเดินรถไฟอีกชนิดมาให้ดูกัน จะได้รู้จักสิ่งอื่น ๆ บ้างนอกเหนือจากตำราเรียน ตอนเดือนพฤศจิกายน ๒๕๕๔ ผมเคยเล่าเรื่อง track circuit ซึ่งเป็นอุปกรณ์ที่ใช้บอกว่ามีรถไฟอยู่บนรางช่วงไหน วันนี้ก็ขอแนะนำให้รู้จักกับอุปกรณ์อีกชนิดหนึ่งคือ "เครื่องตกราง" หรือบางรายก็เรียกว่า "เหล็กตกราง"

"เครื่องตกราง" นี้เป็นอุปกรณ์ใช้สำหรับป้องกันการชนกันของรถไฟ เช่นในกรณีที่มีตู้รถไฟจอดรออยู่ในรางสับหลีก ถ้าหากมีการสับรางผิดพลาด รถไฟอีกขบวนก็อาจวิ่งเข้าชนตู้รถไฟที่จอดรออยู่ได้ เพื่อป้องกันปัญหาดังกล่าวจึงได้มีการติดตั้ง "เครื่องตกราง" ซึ่งเป็นอุปกรณ์ที่วางคร่อมรางเอาไว้รางหนึ่ง เมื่อล้อรถไฟมาถึงเครื่องตกรางดังกล่าว ก็จะเกิดการปีนและทำให้รถไฟตกราง ไม่สามารถวิ่งเข้าไปชนตู้รถไฟที่จอดอยู่ได้

รูปที่เอามาให้ดูเป็นชนิดที่ทำจากเหล็ก มีคันโยกสำหรับเปิดหรือปิดเรียบร้อย ในบางที่ (น่าจะเป็นรุ่นเก่าหรือตามสถานีต่างจังหวัด) จะมีชนิดที่เป็นท่อนไม้ใหญ่ ๆ วางคร่อมราง โดยด้านหนึ่งของไม้ติดอยู่กับบานพับ และอีกด้านมีห่วงอยู่สำหรับคล้องกุญแจ ถ้าอยากเห็นรูปมันก็ลองค้นดูเอาเองได้จาก google มีคนถ่ายรูปเอาไว้เยอะ

รูปที่ ๑ ในวงเหลืองคือเครื่องตกรางชนิดทำจากเหล็ก (ถ่ายจากสถานนีรถไฟชลบุรี) ส่วนวงเขียวคือคันโยกสำหรับโยกเปิดหรือปิด

รูปที่ ๒ อีกมุมหนึ่งของ "เครื่องตกราง" ที่แสดงในรูปที่ ๑ ในวงเหลืองเป็นเสาสัญญาณที่บอกให้ทราบว่ารางนั้นรถผ่านได้หรือไม่ (ถ่ายจากสถานนีรถไฟชลบุรี)

ที่เอาเรื่องนี้มาเล่าก็เพราะนึกถึงอุบัติเหตุหนึ่งในอดีต ซึ่งถ้ามีการทำให้รถไฟตกรางเสียก่อนก็คงจะไม่เสียหายหนัก

วันเสาร์ที่ ๘ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๒๙ หรือเมื่อ ๒๕ ปีเศษที่แล้วมีอุบัติเหตุหัวรถจักรที่ไม่มีผู้ขับขี่ออกวิ่งจากสถานีบางซื่อ ผ่านทางแยกตัดถนนต่าง ๆ มุ่งหน้าเข้าสถานีรถไฟหัวลำโพง เจ้าหน้าที่ทราบว่ามีรถจักรวิ่งเข้าหาสถานีโดยไม่มีการควบคุม แต่ก็ไม่มีการพยายามที่จะทำให้รถคันดังกล่าวตกราง (ผมเองก็ไม่รู้เหมือนกันว่าในขณะนั้นสามารถทำได้หรือเปล่า) ทำให้ขบวนหัวรถจักรดังกล่าววิ่งเข้าชนชานชาลาสถานี เหตุการณ์ดังกล่าวทำให้มีผู้เสียชีวิตและบาดเจ็บหลายราย ถ้าอยากทราบรายละเอียดเหตุการณ์ดังกล่าวเพิ่มเติมก็ลองใช้คำค้นหา "หัวรถจักรพุ่งชนหัวลำโพง" ใน google ก็จะได้ทั้งรายละเอียดและรูปภาพเหตุการณ์

คำถามสำหรับเหตุการณ์ดังกล่าวที่น่าจะถามก็คือ ถ้าหากสามารถทำให้หัวรถจักรขบวนดังกล่าวตกรางได้ ซึ่งแน่นอนว่าหัวรถจักรต้องเกิดความเสียหายแน่ ใครจะเป็นคนสั่งให้ดำเนินการให้หัวรถจักรตกราง และใครจะต้องเป็นผู้รับผิดชอบความเสียหายของหัวรถจักรที่ตกรางนั้น