ถังน้ำมันเตาโรงงานผลิตปูนซิเมนต์ระเบิด (ตอนที่ ๑) MO Memoir : Thursday 7 May 2558

บ่ายวันจันทร์ที่ ๑๙ เมษายน ๒๕๔๗ เวลาประมาณ ๑๔.๓๐ น ได้เกิดการระเบิด ณ บริเวณถังเก็บน้ำมันเตาในโรงงานผลิตปูนซิเมนต์ของบริษัทปูนซิเมนต์นครหลวง จ.สระบุรี เหตุการณ์ครั้งนั้นทำให้มีผู้เสียชีวิต ๓ ราย โดย ๑ ในนั้นเป็นนักศึกษาหญิงชั้นปีที่ ๓ (กำลังจะขึ้นปี ๔) จากภาควิชาวิศวกรรมเคมี คณะวิศวกรรมศาสตร์ จากสถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้า ธนบุรี ที่อยู่ระหว่างการฝึกงานภาคฤดูร้อน
  

รายละเอียดของเหตุการณ์ดังกล่าวเป็นอย่างไรบ้างนั้น หน้าเว็บข่าวตัดสิ่งแวดล้อมของกรมควบคุมมลพิษประจำเดือนเมษายน ๒๕๔๗ ได้รวบรวมข่าวจากหนังสือพิมพ์ที่มีการรายงานข่าวดังกล่าวนั้นในวันรุ่งขึ้นจำนวน ๓ ฉบับด้วยกัน ส่วนหนังสือพิมพ์แต่ละฉบับให้รายละเอียดอย่างไรบ้างนั้นก็ลองอ่านเอาเองดูก่อนก็แล้วกัน
  

รูปที่ ๑ หน้าข่าวรายวันจากเว็บของกรมควบคุมมลพิษประจำเดือนเมษายน ๒๕๔๗ มีการรวบรวมรายงานข่าวเหตุการณ์ระเบิดดังกล่าวจาก ๓ แหล่งด้วยกัน (newsclip.pcd.go.th/index.asp?view_month=4)

เป็นเรื่องปรกติที่พอมีเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้น ผู้สื่อข่าวก็จะหาทางเข้าไปถึงยังที่เกิดเหตุให้ได้ เพื่อให้ได้ภาพข่าวมารายงาน และก็เป็นเรื่องปรกติเช่นกันที่ผู้ที่มีหน้าที่ระงับเหตุของโรงงานที่เกิดเหตุนั้นจะต้องกันบุคคลที่ไม่เกี่ยวข้องกับการระงับเหตุไม่ให้เข้าไปยังสถานที่เกิดเหตุ และตรงนี้ก็มักจะมีข่าวออกเป็นประจำว่าทางโรงงานไม่ยอมให้ผู้สื่อข่าวเข้าไปทำข่าว ซึ่งผมก็เห็นว่าเป็นการกระทำที่ถูกต้องแล้ว เพราะอุบัติเหตุเพลิงไหม้ในโรงงานนั้นมันไม่เหมือนกับไฟไหม้บ้านหรือไหม้ทุ่งหญ้า เพราะมันอาจมีเหตุการณ์อื่นเกิดทับซ้อนอยู่ (เช่นยังคงมีการรั่วไหลของสารเคมีอันตรายอยู่) หรือการเกิดเหตุการณ์อื่น ๆ ตามมาอย่างไม่คาดฝัน (เช่นการระเบิดที่อาจเกิดขึ้นตามมา) นอกจากนี้ก็ยังเป็นการป้องกันไม่ให้เกิดการสวมรอยเข้าไปลักทรัพย์หรือทำลายข้าวของอย่างอื่นด้วย
  

รูปที่ ๒ ข่าวจากหนังสือพิมพ์คมชัดลึก ที่นำมาจากเว็บในรูปที่ ๑ อันที่จริงต้นฉบับมันเป็นคอลัมน์ยาว แต่ผมเอามาเรียงใหม่เพื่อให้อยู่ในหน้ากระดาษ A4 เพียงหน้าเดียวได้
  

รูปที่ ๓ ข่าวจากหนังสือพิมพ์มติชน ที่นำมาจากเว็บในรูปที่ ๑ ข่าวนี้ผมเห็นว่ามีประเด็นน่าสนใจอยู่จุดหนึ่งคือมีการบอกถึงปัญหาที่เกิดขึ้นที่วาล์วถังน้ำมันเตาที่เสีย (ซึ่งน่าจะอยู่ที่บริเวณก้นถัง) แต่เรื่องนี้ไม่เห็นปรากฏในรายงานที่เผยแพร่อยู่บนหน้าเว็บของสำนักเทคโนโลยีความปลอดภัย กรมโรงงานอุตสาหกรรม (รูปที่ ๕) ว่ามีส่วนเกี่ยวข้องกับการเกิดอุบัติเหตุหรือไม่ ซึ่งถ้าจะให้ดีแล้วการสอบสวนอุบัติเหตุควรมีการนำเอาข้อสงสัยต่าง ๆ มาพิจารณาและให้เหตุผลอธิบายด้วยว่าทำไมจึงตัดข้อสงสัยนั้นทิ้งไป เพราะรายงานที่ดีนั้นสามารถใช้เป็นบทเรียนเพื่อการป้องกันไม่ให้เกิดอันตรายแบบเดิมซ้ำขึ้นอีกในอนาคตได้
  

รูปที่ ๔ ข่าวจากหนังสือพิมพ์ The Nation ที่นำมาจากเว็บในรูปที่ ๑

พักหลัง ๆ เห็นว่าพอมีเหตุการณ์อะไรทำนองนี้ที่เกี่ยวข้องกับโรงงานขนาดใหญ่ และถ้าเป็นกรณีของบริษัทยักษ์ใหญ่ สื่อมวลชนต่าง ๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสื่อโทรทัศน์ มักจะมีการสัมภาษณ์ "ผู้เชื่ยวชาญ" หรือ "นักวิชาการ" หรือ "อาจารย์มหาวิทยาลัย" ถึงสาเหตุที่ทำให้เกิดการระเบิดและเพลิงไหม้ และผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นตามมา โดยมักจะทำการสัมภาษณ์กันหลังภายในวันที่เกิดเหตุ (ถ้าเหตุเกิดตอนกลางวัน) หรือในวันรุ่งขึ้น (ถ้าเหตุเกิดตอนกลางคืน) แต่จากข่าวที่นำมาให้ดูนี้จะเห็นว่าแม้ว่าจะเป็นเหตุการณ์เดียวกันแต่ก็มีการนำเสนอรายละเอียดที่แตกต่างกันอยู่ ไม่ว่าจะเป็นตำแหน่งที่เกิดเหตุและจำนวนผู้ได้รับบาดเจ็บและเสียชีวิต
  

และที่สำคัญก็คือเมื่อมันยังไม่ทราบแน่ชัดว่าเหตุการณ์นั้นเกิดจากอะไรกันแน่ ผมว่าก็ยังไม่ควรที่จะให้ความเห็นใด ๆ ออกไป เพราะอาจทำให้เกิดความเข้าใจผิดและตื่นตระหนกได้ 
   

โชคยังดีที่เหตุการณ์การระเบิดของถังน้ำมันเตานี้มีผู้ทำเอกสารเป็นกรณีศึกษาเผยแพร่เอาไว้ โดยมีปรากฏอยู่ที่หน้าเว็บรายงานอุบัติเหตุของสำนักเทคโนโลยีความปลอดภัย กรมโรงงานอุตสาหกรรม ที่นำมาแสดงในรูปที่ ๕ (อันที่จริงผมไปเห็นโดยบังเอิญจากคอมพิวเตอร์ที่อยู่ให้ห้องเรียนระหว่างนั่งคุมสอบ เห็นมีนิสิตมาใส่ไฟล์รายงานนำเสนอทิ้งเอาไว้ เห็นหัวข้อน่าสนใจก็เลยลองเปิดอ่านดู) ผมได้อ่านไฟล์กรณีศึกษาดังกล่าวแล้ว (ซึ่งยาวเพียง ๙ หน้า แถมเป็นรูปภาพสถานที่เกิดเหตุอีกซะครึ่งนึงอีก) เห็นว่าเป็นบทความที่น่าสนใจ มีอะไรให้วิเคราะห์ได้หลายอย่าง ก็เลยกะว่าจะย่อยมาเล่าสู่กันฟัง แต่สำหรับวันนี้ก็ขอให้ลองอ่านภาพข่าวที่นำมาให้ดูและไฟล์กรณีศึกษาดังกล่าวเอาเองก่อนก็แล้วกัน แล้วค่อยมาดูความเห็นของผมว่ามันเป็นอย่างไร คาดว่าเรื่องนี้อาจยาวถึง ๓ ตอน
  

รูปที่ ๕ หน้าเว็บหน้ารายงานอุบัติเหตุของสำนักเทคโนโลยีความปลอดภัย กรมโรงงานอุตสาหกรรม มีรายงานเกี่ยวกับเหตุการณ์การระเบิดดังกล่าว แต่ระบุไว้เพียงแค่ว่าเกิดที่โรงงานผลิตปูนซิเมนต์ ไม่มีการกล่าวชื่อบริษัทที่เกิดอุบัตเหตุ ในขณะที่ถ้าเป็นกรณีของบริษัทอื่นกลับมีการระบุเอาไว้อย่างชัดแจ้ง

ดาวน์โหลด "ไฟล์กรณีศึกษาเหตุการณ์ถังเก็บน้ำมันเตาระเบิด"