ก่อนจะเลือนหายไปจากความทรงจำ ตอนที่ ๒๓ ทางรถไฟสายตลิ่งชัน-มหาชัย MO Memoir : Wednesday 29 August 2555

ในอดีตนั้น สถานีต้นทางรถไฟฝั่งธนบุรีที่เห็นปรากฏในแผนที่เก่าของกรุงเทพ (เอาเป็นช่วงสงครามโลกครั้งที่สองก็แล้วกัน วันหลังจะเอาภาพมาให้ดู) มีอยู่ด้วยกัน ๓ สถานีคือ

(๑) สถานีธนบุรี ซึ่งอยู่ตรงปากคลองบางกอกน้อย ฝั่งตรงข้ามมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ แต่ปัจจุบันโดยทางโรงพยาบาลศิริราชนำพื้นที่บริเวณริมฝั่งแม่น้ำไปใช้ในกิจการของโรงพยาบาล สถานีนี้เป็นต้นทางของรถไฟสายใต้บางขบวน โดยจะไปบรรจบกับทางรถไฟที่มาจากสะพานพระราม ๖ ที่ชุมทางตลิ่งชัน

(๒) สถานีคลองสาน อยู่ใกล้แม่น้ำเจ้าพระยาตรงคลองสาน เดิมเป็นต้นทางรถไฟสายแม่กลอง ซึ่งเริ่มจากคลองสานไปยังมหาชัย (แม่น้ำท่าจีน) จ. สมุทรสาคร จากนั้นต้องข้ามแม่น้ำท่าจีนไปยังฝั่งตรงข้าม เพื่อขึ้นรถไฟต่อไปยังสถานีแม่กลอง (แม่น้ำแม่กลอง) จ. สมุทรสงคราม ปัจจุบันสถานีนี้ถูกรื้อออกไป ทำให้ปัจจุบันเส้นทางรถไฟสายนี้เริ่มต้นที่สถานีวงเวียนใหญ่

(๓) สถานีต้นทางรถไฟเล็กสายบางบัวทอง (หรือรถไฟสายเจ้าคุณวรพงษ์) สถานีนี้ชื่ออะไรผมก็ไม่รู้ รู้แต่ว่ามันมีต้นทางอยู่ที่บริเวณวัดบวรมงคล (เดิมชื่อวัดลิงขบ) เป็นเส้นทางรถไฟเล็กไป อ. บางบัวทอง จ. ปทุมธานี เส้นทางรถไฟสายนี้ถูกรื้อทิ้งไปช่วงสงครามโลกครั้งที่สองไม่นาน จุดเริ่มต้นของเส้นทางรถไฟสายนี้ปัจจุบันคือซอยจรัญสนิทวงศ์ ๔๖ (ซอยพระยาวรพงษ์) ไปยังซอยฝั่งตรงข้ามคือจรัญสนิทวงศ์ ๕๗ ไปตัดกับทางรถไฟสายใต้ที่ชุมทางบางบำหรุ (สถานีนี้ยุคสมัยหนึ่งได้เป็นชุมทาง เพราะเป็นจุดที่มีทางแยกสำหรับรถไฟขนถ่านหินไปส่งยังโรงจักรพระนครเหนือ) และไปตามแนวถนนเทอดพระเกียรติและบางกรวย-ไทรน้อยในปัจจุบัน

ในปีพ.ศ. ๒๕๑๑ ทางการรถไฟแห่งประเทศไทยมีโครงการที่จะเชื่อมทางรถไฟสายแม่กลองกับทางรถไฟสายใต้เข้าด้วยกัน เพื่อให้การขนส่งสินค้าและผู้โดยสารเป็นไปโดยสะดวกยิ่งขึ้น ทางรัฐบาลโดยจอมพล ถนอม กิติขจร นายกรัฐมนตรี ในสมัยนั้นจึงได้ออกพระราชกฤษฎีกากำหนดเขตที่ดินในบริเวณที่ที่จะเวนคืน ในท้องที่อำเภอตลิ่งชัน อำเภอภาษีเจริญ อำเภอหนองแขม และอำเภอบางขุนเทียน จังหวัดธนบุรี พ.ศ. ๒๕๑๑ โดยลงประกาศในราชกิจจานุเบกษาฉบับพิเศษ หน้า ๑ เล่ม ๘๕ ตอนที่ ๑๐๙ ราชกิจจานุเบกษา ๒๒ พฤศจิกายน ๒๕๑๑

โดยแนวทางรถไฟที่วางไว้ในแผนที่แนบท้ายพระราชกฤษฎีกาเริ่มจากทางรถไฟสายใต้ที่สถานีชุมทางตลิ่งชัน ไปบรรจบทางรถไฟสายแม่กลองที่สถานีรางโพและที่หยุดรถบางบอน

พระราชกฤษฎีกาดังกล่าวกำหนดอายุไว้ ๕ ปี ดังนั้นปัจจุบันจึงถือว่าหมดสภาพบังคับใช้ไปนานแล้ว

สุดท้าย การสร้างทางรถไฟสายดังกล่าวก็ไม่ได้เกิดขึ้น

แต่จะมีการเวนคืนที่ดินเกิดขึ้นเปล่า อันนี้ผมไม่รู้ แต่สงสัยอยู่เหมือนกันว่าอาจจะเกิด เพราะเมื่อเทียบดูกับแผนที่กรุงเทพในปัจจุบันแล้วจะเห็นว่าแนวทางเวนคืนเพื่อทำทางรถไฟที่วางแผนไว้ในปีพ.ศ. ๒๕๑๑ นั้น ปัจจุบันคือบริเวณแนวถนนกาญจนาภิเษก ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของวงแหวนตะวันตกนั่นเอง

รูปที่ ๑ แผนที่แนบท้ายพระราชกฤษฎีกากำหนดเขตที่ดินในบริเวณที่ที่จะเวนคืน เพื่อสร้างทางรถไฟเชื่อมต่อสายใต้กับสายแม่กลอง แต่สุดท้ายเส้นทางรถไฟสายนี้ก็ไม่ได้สร้าง กลายเป็นถนนกาญจนาภิเษกไป เนื่องจากแผนที่มันยาวกว่าหน้ากระดาษ A4 ก็เลยต้องขอตัดออกเป็น ๒ ส่วน ส่วนต่อด้านทิศใต้นั้นอยู่ในรูปที่ ๒

รูปที่ ๒ ช่วงต่อจากรูปที่ ๑

(ผมเป็น memoir นี้มันมีพิมพ์ตก  ก็เลยพิมพ์แก้ไขนิดหน่อย  ปรากฏว่ามันย้่ายที่จาก ๒๙ สิงหาคมมาเป็นวันนี้เลย)