คู่มือขึ้นรถเมล์ในกรุงเทพเมื่อปีพ.ศ. ๒๕๐๔ (ก่อนจะเลือนหายไปจากความทรงจำ ตอนที่ ๑๑๔) MO Memoir : Wednesday 2 November 2559

ยังจำได้ตอนเด็ก ๆ ที่มีรถเมล์หลากหลายสีให้นั่ง มีทั้งสีส้ม สีแดง สีเขียว สีขาว สีน้ำเงิน ที่มันมีหลากสีก็เพราะตอนนั้นรถเมล์แต่ละสายดำเนินการโดยเอกชน เอกชนแต่ละรายก็มีรถเมล์ที่เป็นสีของตนเอง ซึ่งมันก็ดีเหมือนกันเพราะสีรถมันมองเห็นได้แต่ไกล รู้เลยว่ารถเมล์ที่เห็นอยู่ไกล ๆ นั้นเป็นสายที่กำลังรออยู่หรือเปล่า ไม่เหมือนสมัยนี้ที่รถเมล์มีสีเหมือน ๆ กัน ต้องรอให้รถเข้ามาใกล้ ๆ ก่อนจึงจะอ่านป้ายได้ว่าเป็นรถสายไหน รถเมล์สายหนึ่งที่ชอบมาก (ในสายตาของผมที่เป็นเด็กในตอนนั้น) ทั้ง ๆ ที่มันเป็นรถเก่า ๆ คือสาย ๘๓ ที่วิ่งจากท่ารถไฟ (ท่าเรือข้ามฟากที่อยู่บริเวณที่เคยเป็นสถานีรถไฟบางกอกน้อยในอดีต) ไปตลิ่งชัน แต่ผมก็ไม่เคยนั่งไปจนถึงตลิ่งชันหรอกครับ นั่งไปแค่บ้านเนินก็ลงแล้ว เพราะอาศัยอยู่ในตรอกข้าวเม่าแถว ๆ นั้น (ยังจำได้เลยว่าเลขที่บ้านเดิมคือ ๔๙๙/๑๖)
 

สามสิบกว่าปีที่แล้วรถเมล์มีไม่พอให้บริการครับ มีรถสองแถวที่ใช้รถบรรทุกขนาดกลางมาดัดแปลงวิ่งทับเส้นทางรถเมล์ทั่วไปหมด จากนั้นก็มีการเปลี่ยนแปลงห้ามใช้รถสองแถว ให้มาใช้รถไมโครบัส (รถเมล์คันเล็ก ๆ ที่ยังพอเห็นเป็นรถร่วมบริการวิ่งอยู่ในบางเส้นทาง) วิ่งรับส่งแทน แล้วก็มีการเพิ่มรถเมล์ปรับอากาศเสริมเข้ามา จะว่าไปรถเมล์ไทยนี่ก็เป็นบริการที่อนุรักษ์นิยมมากบริการหนึ่ง สมัยก่อนขายตั๋วกันอย่างไร ปัจจุบันก็ยังเป็นอย่างนั้น ส่วนมารยาทการให้บริการของพนักงานหรือครับ ถ้าเป็นปัจจุบันผมรู้สึกว่าถ้าเป็นรถขององค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ (ขสมก.) โดยรวมพนักงานจะมีมารยาทที่ดีกว่าของรถร่วมบริการ ส่วนหนึ่งอาจเป็นเพราะรูปแบบรายได้ที่พนักงานประจำรถจะได้ที่แตกต่างกันอยู่
 

แล้วการให้บริการของพนักงานประจำรถเมล์ (ทั้งคนขับและพนักงานเก็บค่าโดยสาร) ในอดีตเป็นอย่างไรหรือครับ นักเขียนท่านหนึ่งนามว่า ณรงค์ ไตรวัฒน์ ได้เขียนบทความเรื่อง "คู่มือขึ้นรถในกรุง" ตีพิมพ์ในหนังสือ "เก็บตก" ที่จัดพิมพ์โดยสำนักพิมพ์แพร่พิทยาเมื่อปีพ.ศ. ๒๕๐๔ หรือเมื่อ ๕๕ ปีที่แล้ว ผู้เขียนได้ให้คำแนะนำตั้งแต่ การโบกรถ ขึ้นรถ การนั่ง การยืนบนรถ ไปจนถึงการลงรถ เนื้อหาเป็นอย่างไรก็ลองอ่านในภาพที่สแกนมาให้ดูก็แล้วกันครับ

ผมว่า จะว่าไปแล้วการให้บริการของพนักงานรถเมล์ของบ้านเรานี่ก็ อนุรักษ์นิยมสุด ๆ อยู่เหมือนกัน
 

ปิดท้ายด้วยรูปที่ถ่ายบนรถเมล์ฟรีสาย ๔๗ ที่นั่งจากศึกษาภัณฑ์พานิช ราชดำเนินกลาง กลับที่ทำงานเมื่อบ่ายวันนี้ ถ่ายเอาไว้ตอนรถติดสัญญาณไฟแถวหน้าวัดสระเกศ