วันอาทิตย์ที่ 14 ตุลาคม พ.ศ. 2555

ก่อนจะเลือนหายไปจากความทรงจำ ตอนที่ ๒๖ รถไฟเล็กลากไม้สายตะวันออก (ศรีราชา) ภาค ๓ MO Memoir : Sunday 14 October 2555

ตอนแรกคิดว่าจะจบแค่ภาค ๒ แต่บังเอิญไปเห็นข้อมูลที่ได้เก็บเอาไว้ก็เลยต้องมีต่อภาค ๓ ข้อมูลเกี่ยวกับเส้นทางรถไฟสายนี้มีกระจัดกระจายไปยังแหล่งต่าง ๆ ภาคนี้ก็เลยถือเป็นการรวบรวมข้อมูลต่าง ๆ เหล่านั้น (เท่าที่ผมมีอยู่ในขณะนี้) มาไว้ในที่เดียวกัน คราวนี้ถือว่าเป็นการดูแผนที่เก่า ๆ ในอดีตก็แล้วกัน

รูปส่วนใหญ่ได้มาจากราชกิจจานุเบกษา เป็นแผนที่แนบท้ายประกาศตั้งป่าสงวน สุขาภิบาล หรือเทศบาล ซึ่งถ้ายุคสมัยนั้นมีทางรถไฟโฉบผ่านไปแถวนั้น ก็จะมีเส้นทางปรากฏให้เห็นในแผนที่ด้วย

รูปที่ ๑ แผนที่แนบท้ายพระราชกฤษฏีกา จัดตั้งเทศบาลตำบลศรีราชา จังหวัดชลบุรี พ.ศ. ๒๔๘๘ ประกาศในราชกิจจานุเบกษาเล่มที่ ๖๒ ตอนที่ ๓๖ วันที่ ๓ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๘๘ จะเห็นแนวเส้นทางรถไฟลากไม้จากเกาะลอย ที่อยู่ทางด้านบนของรูป ผ่านกลางเขตเทศบาลตำบลศรีราชาตามลูกศรสีแดง ตรงนี้น่าเป็นจุดสี่แยกตรงโรบินสันศรีราชาในปัจจุบัน ส่วนตรงลูกศรสีน้ำเงินน่าจะเป็นสามแยกตรงที่ตั้งโรงเรียนดาราสมุทรในปัจจุบัน พึงสังเกตว่าในเวลานั้นถนนสายสุขุมวิท (ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข ๓ ในปัจจุบัน) ช่วงนี้มีชื่อว่า "ทางหลวงแผ่นดินสายแปดริ้ว-สัตหีบ (สาย ๒๒)" ตามแผนที่นี้ทิศเหนืออยู่ทางด้านขวาของแผนที่

รูปที่ ๒ แผนที่แนบท้ายกฎกระทรวง ฉบับที่ ๗๐ (พ.ศ. ๒๕๐๓) ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๗๗ ตอนที่ ๑๐๔ วันที่ ๒๐ ธันวาคม ๒๕๐๓ ประกาศเขตป่าสงวนให้ป่าคลองระเวิง-เขาสมเส็ดเป็นป่าสงวน จะเห็น จะเห็นเส้นทางรถไฟลากไม้จากศรีราชาอยู่ที่มุมขวาบนของแผนที่ พร้อมระบุสถานีมนตรี และสถานีเฉลิมลาภที่เป็นสถานีปลายทาง ถ้าใช้บ้านบึงตาต้าเป็นจุดอ้างอิง แผนที่ฉบับนี้ควรจะอยู่ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของแผนที่ในรูปที่ ๓ และ ๔

รูปที่ ๓ แผนที่แนบท้ายกฎกระทรวง ฉบับที่ ๒๒๑ (พ.ศ. ๒๕๑๐) ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๘๔ ตอนที่ ๘๓ วันที่ ๕ กันยายน ๒๕๑๐ ประกาศเขตป่าสงวนให้ป่าแดงและป่าชุมนุมกลางในเขตอำเภอบ้านบึง เป็นป่าสงวนแห่งชาติ จะเห็นแนวเส้นทางรถไฟลากไม้จากศรีราชาผ่านบึงตาต้าทางมุมล่างขวาของแผนที่

รูปที่ ๔ แผนที่แนบท้ายกฎกระทรวง ฉบับที่ ๔๐๘ (พ.ศ. ๒๕๑๒) ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๘๖ ตอนที่ ๒๗ วันที่ ๑ เมษายน ๒๕๑๒ ประกาศเขตป่าสงวนให้ป่าแดงและป่าชุมนุมกลางในเขตอำเภอบ้านบึง เป็นป่าสงวนแห่งชาติ โดยประกาศยกเลิกแผนที่ในรูปที่ ๓ และให้ใช้ฉบับนี้แทน โดยยังปรากฎแนวเส้นทางรถไฟลากไม้ทางมุมล่างขวาของแผนที่

รูปที่ ๕ แผนที่จังหวัดชลบุรีตีพิมพ์ปีพ.ศ. ๒๕๐๘ ปรากฏเส้นทางรถไฟเล็กลากไม้ที่แยกไปสุดทางที่หนองอีรุณและหันเสด็จใน

รูปที่ ๖ รูปนี้นำมาจากแผนที่ที่ปรากฏในเอกสาร Air Objective Folder Thailand No. 98.1 (Thailand north area) No. 98.2 (Bangkok area) No. 98.3 (Thailand south area) พิมพ์เมื่อวันที่ ๑ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๔๘๖ จัดทำโดยหน่วยข่าวกรองทางทหารของสหรัฐ เพื่อแสดงเป้าหมายในการทิ้งระเบิดในช่วงสงครามโลกครั้งที่ ๒ รูปนี้ตัดมาจากรูปเต็มที่แสดงเส้นทางรถไฟในบริเวณตอนกลางของประเทศไทย จะเห็นว่ามีการระบุเส้นทางรถไฟลากไม้จาก อ.ศรีมหาราชา (A. Sri Mana Raja ซึ่งที่ถูกต้องคืออ. ศรีราชา) และบ้านหุบบอน (B.Hup Ban) เอกสารฉบับนี้มีภาพและแผนที่เก่าที่น่าสนใจหลายรูป โดยเฉพาะแผนที่เส้นทางรถไฟที่แสดงเส้นทางรถไฟที่เคยมีในช่วงนั้น แต่ปัจจุบันได้สูญหายไปแล้ว เอาไว้มีเวลาจะค่อย ๆ นำเอามาให้ดูกัน

รูปที่ ๗ ในหน้าถัดไปเป็นแผนที่แนบท้ายกฎกระทรวงฉบับที่ ๑,๑๕๖ พ.ศ. ๒๕๒๙ ประกาศในราชกิจจานุเบกษาเล่ม ๑๐๓ ตอนที่ ๖๑ วันที่ ๑๖ เมษายน ๒๕๒๙ ซึ่งไปยกเลิกกฎกระทรวงฉบับที่ ๗๐ (รูปที่ ) และให้ใช้ฉบับนี้แทน ปรากฏว่าในแผนที่ยังปรากฏเส้นทางรถไฟที่ชัดเจนมาก (ทั้ง ๆ ที่ปีนั้นไม่น่าจะมีเส้นทางรถไฟเหลือแล้ว) แต่แผนที่นี้น่าจะให้ตำแหน่งเส้นทางรถไฟที่สามารถเทียบเคียงกับสภานที่ต่าง ๆ ในปัจจุบันได้มากที่สุด