แนวทางหัวข้อการทำวิทยานิพนธ์นิสิตรหัส ๕๗ (ตอนที่ ๗) MO Memoir : Friday 29 May 2558

เอกสารฉบับนี้แจกจ่ายเป็นการภายใน ไม่นำเนื้อหาลง blog

ชื่อหายก็เคยเกิดเรื่องแล้ว แล้วถ้าชื่อเกินล่ะ MO Memoir : Tuesday 26 May 2558

สำหรับผู้ที่เป็นอาจารย์ในมหาวิทยาลัยที่ตำแหน่งทางวิชาการยังไม่ขึ้นไปจนถึงตำแหน่งสูงสุดนั้น ความก้าวหน้าในการเลื่อนตำแหน่งทางวิชาการนั้นขึ้นอยู่กับปัจจัยที่สำคัญดังนี้คือ

(ก) การมีผลงานทางวิชาการเผยแพร่ และ

(ข) สัดส่วนงานของตัวเองในผลงานที่มีการเผยแพร่ไปนั้น

ปี พ.ศ. ๒๕๔๖ มีหนังสือตอบกลับจากสำนักงานคณะกรรมการอุดมศึกษา (หน่วยงานที่ทำหน้าที่กำกับดูแลการทำงานของสถาบันการศึกษาในระดับมหาวิทยาลัย ที่เกิดจากการยุบรวมทบวงมหาวิทยาลัยและหน่วยงานที่ทำหน้าที่กำกับดูแลสถาบันการศึกษาในระดับมหาวิทยาลัยของกระทรวงศึกษาธิการเข้าด้วยกัน) โดยอ้างไปถึงหนังสือหนังสือทบวงมหาวิทยาลัยในปีพ.ศ. ๒๕๔๓ (เรียกว่าถามไป ๓ ปีกว่าถึงได้คำตอบ) เรื่องการแบ่งสัดส่วนผลงานทางวิชาการระหว่างอาจารย์และนิสิตผู้มีชื่อปรากฏในผลงานนั้น
   

รายละเอียดของเรื่องราวเป็นอย่างไรก็ลองอ่านเองในรูปที่แนบมาให้ดูก็แล้วกัน ซึ่งเป็นตัวอย่างกรณีของ "ชื่อหาย"

ก่อนหน้านี้ไม่กี่ปี เคยมีนักวิจัยอาวุโสท่านหนึ่งกระซิบถามผมถึงเรื่องการทำงานของนักวิจัยอาวุโสอีกท่านหนึ่ง ว่าทำงานเองหรือเปล่า หรือจ้างให้คนอื่นทำให้ เพราะเวลาให้นำเสนอผลงานวิจัยที่รับทุนไป ถามอะไรก็ตอบไม่ได้ หรือให้บรรยายเรื่องหนึ่งก็ไปบรรยายในอีกหัวข้อหนึ่งแทน ผมก็ตอบกลับไปตามที่ผมทราบมาก็คือ 
   

"เป็นอย่างที่อาจารย์คิดนั่นแหละครับ"

เมื่อกลางปีที่แล้วผมมีโอกาสได้อ่านวิทยานิพนธ์ของนิสิตปริญญาเอกรายหนึ่งก่อนเขาสอบ ซึ่งตามเกณฑ์การสำเร็จการศึกษาแล้วเขาต้องมีผลงานตีพิมพ์เผยแพร่ในวารสารวิชาการระดับนานาชาติอย่างน้อย ๑ เรื่อง ซึ่งนิสิตคนนี้ก็ผ่านตามเกณฑ์ดังกล่าว และยังมีผลงานที่นำไปนำเสนอในที่ประชุมวิขาการตามที่ต่าง ๆ (ทั้งในและต่างประเทศ) อีก ๕-๖ แห่ง
  

แต่ที่สะดุดตาผมมากก็คือ "ชื่อ" ชื่อหนึ่งของผู้ที่มีส่วนร่วมในผลงานวิชาการที่เป็นผลงานตีพิมพ์ในวารสารวิชาการระดับนานาชาติ เพราะเมื่อเทียบชื่อบทความที่เอาไปนำเสนอและตีพิมพ์ และชื่อผู้มีส่วนร่วมที่ปรากฏในบทความที่เอาไปนำเสนอและตีพิมพ์นั้น ต่างสอดคล้องกันเป็นอย่างดี แสดงให้เห็นการทำงานร่วมกันอย่างต่อเนื่อง เว้นแต่บทความตีพิมพ์ในวารสารวิชาการระดับนานาชาตินั้นมีรายชื่อหนึ่งปรากฏโผล่ขึ้นมา โดยเท่าที่ผมทราบก็คือบุคคลในรายชื่อนั้นไม่ได้ทำงานวิจัยที่เกี่ยวข้องใด ๆ กับบทความนั้น ไม่ได้มีส่วนร่วมในการเป็นที่ปรึกษาร่วมในงานวิจัยของนิสิต และชื่อบุคคลดังกล่าวก็ยังไม่มีปรากฏในกิตติกรรมประกาศของวิทยานิพนธ์ของเขาด้วย
  

ก่อนสอบวันหนึ่งผมมีโอกาสได้พบกับนิสิตรายนั้น ผมก็เลยมีโอกาสได้ถามเขาเรื่องนี้ คำตอบที่เขาให้มาก็คือ
  

"อาจารย์ที่ปรึกษาบอกให้ใส่เข้าไป"

"ในฐานะอะไรเหรอ" ผมถามต่อ

"อาจารย์ที่ปรึกษาบอกว่าในฐานะผู้ให้ทุน"
  

ทันทีที่ผมถาม นิสิตก็ตอบกลับได้ทันที แสดงว่าเขาก็ตั้งข้อสงสัยตั้งแต่ตอนนั้นแล้ว และได้มีการซักถามตัวอาจารย์ที่ปรึกษาของเขาแล้ว ไม่ว่าจะเป็นเรื่องที่ทำไมต้องใส่ชื่อบุคคลดังกล่าว และใส่ในฐานะอะไร แต่เมื่ออาจารย์ที่ปรึกษาบอกให้ใส่เข้าไป นิสิตก็เลยจำเป็นต้องใส่ (กลัวว่าจะไม่จบ) นิสิตผู้นั้นได้รับทุนวิจัยจากแหล่งอื่น และระหว่างการทำวิจัยก็ไม่ได้มีการติดต่ออะไรกับอาจารย์ผู้นั้นเลย
    

และจะว่าไปแล้วถ้าอยู่ในฐานะ "ผู้ให้ทุน" (ซึ่งนิสิตก็ไม่รู้ว่าทุนนั้นไปที่ไหน แต่ไม่ได้มาที่เขาแน่) มันก็ควรไปปรากฏอยู่ในส่วนของ "กิตติกรรมประกาศ" ไม่ใช่ในส่วนผู้เขียนบทความ หรือแม้แต่ผู้ที่ให้คำปรึกษาแนะนำ ข้อคิดเห็นต่าง ๆ ในการทำวิจัย โดยบุคคลผู้นั้นไม่ได้เข้าไปมีส่วนร่วมในงานวิจัยดังกล่าวโดยตรง ก็มักจะไปมีชื่อปรากฏแค่ส่วนของ "กิตติกรรมประกาศ" แค่นั้นเช่นกัน ไม่ใช่มาปรากฏเป็นชื่อเข้าของบทความ
  

สาเหตุนั้นเกิดจากผู้ที่มีชื่อปรากฏ "เกิน" มานั้นไปขอรับทุนวิจัย โดยทุนดังกล่าวมีเงื่อนไขว่าต้องมีการพัฒนานักวิจัยรุ่นใหม่ขึ้นมา และต้องมีบทความวิชาการตีพิมพ์เผยแพร่ในวารสารวิชาการระดับนานาชาติ และเพื่อจะให้ผู้ให้ทุนพิจารณา ก็เลยมีการสัญญาจำนวนบทความวิจัยที่จะทำ (ซึ่งแน่นอนว่าจะใส่ตัวเลขเยอะ ๆ เอาไว้ก่อน)
  

แต่ปัญหาที่เกิดขึ้นก็คือไม่สามารถหาผู้ที่ทำวิจัยในสาขาเดียวกันหรือใกล้เคียงกันมาร่วมในคณะนักวิจัยได้ ก็เลยใช้วิธีการทำนองว่าไปดึงใครต่อใครให้เข้ามาร่วม (โดยไม่สนว่าจะทำงานในสาขาที่แตกต่างกันมากแค่ไหน) โดยมีข้อแม้ว่าถ้าหากอาจารย์ผู้มาร่วมงานนั้นมีการตีพิมพ์ผลงานในรูปแบบวารสารวิชาการระดับนานาชาติที่มีชื่อของเขาปรากฏด้วยเมื่อใด ก็มารับเงิน (ที่ตั้งอยู่ในงบประมาณทุนที่ขอ) ไปจากเขา ส่วนระหว่างนั้นอาจารย์คนดังกล่าวจะไปทำอะไรเรื่องอะไรเขาไม่สน และนั่นก็เป็นที่มาตรงที่ว่าทำไปชื่อบุคคลที่ "เกิน" มานั้นไม่มีปรากฏในผลงานที่เอาไปนำเสนอในที่ประชุมวิชาการ หรือถูกกล่าวถึงในวิทยานิพนธ์ของนิสิตผู้ทำงานวิจัยดังกล่าวเลย

งานนี้ก็คงได้แต่รอดูว่า ถ้าอาจารย์ที่ปรึกษาของเขานำเอาผลงานฉบับดังกล่าวไปยื่นขอเลื่อนตำแหน่งทางวิชาการ นิสิตคนดังกล่าว (ซึ่งสำเร็จการศึกษาไปแล้ว) จะทำอย่างไร อาจจะมีกรณีแปลก ๆ เกิดขึ้นใหม่อีกก็ได้

ปลั๊กพ่วงจำเป็น MO Memoir : Monday 25 May 2558

พื้นที่ส่วนนี้ของภาควิชาแยกออกมาอยู่ในอีกอาคารหนึ่งที่ไม่ค่อยจะได้รับความสนใจจากทางส่วนกลางเท่าใดนักแม้ว่าจะมีนิสิตปริญญาโท-เอกทำวิจัยอยู่จำนวนไม่น้อย เครื่องทำน้ำเย็นสำหรับดื่มเครื่องเก่านั้นติดตั้งมานานเท่าใดก็จำไม่ได้แล้ว รู้แต่ว่าหลังติดตั้งก็แทบจะไม่มีการล้าง-เปลี่ยนเรซินเลย จนกระทั่งท้ายสุดมันก็ถึงเวลาอันควรที่ต้องจากไป
  

เนื่องจากอาคารเดิมไม่ได้มีการเตรียมพื้นที่สำหรับเครื่องทำน้ำเย็น ตอนติดตั้งเครื่องเดิมนั้นก็ไปได้ทำเลอยู่ทางเข้าห้องน้ำหญิง เพราะอีกด้านหนึ่งของกำแพงที่อยู่ในห้องน้ำหญิงนั้นมีเต้าเสียบและก๊อกน้ำ การติดตั้งก็ทำเพียงแค่เจาะผนังฝังท่อลอดสำหรับสอดสายยางและสายไฟเครื่องทำน้ำเย็น เนื่องจากปลั๊กไฟเดิมนั้นมันมีขนาดเล็ก (แบบสองขา เป็นยุคก่อนประเทศไทยจะมีมาตรฐานปลั๊กตัวผู้) มันก็เลยสามารถสอดผ่านรูท่อที่เจาะเอาไว้ได้
  

แต่เครื่องทำน้ำเย็นเครื่องใหม่มันมาพร้อมกับปลั๊กตัวผู้ตามมาตรฐานใหม่ของประเทศไทย ซึ่งมีขนาดใหญ่จนไม่สามารถสอดผ่านรูที่กำแพงที่ทำไว้เดิมได้ หลังการติดตั้งเสร็จจึงมีเพียงแค่การต่อท่อน้ำเข้าเครื่องเท่านั้น
  

ในที่สุดก็มีผู้ใจดี (ใครก็ไม่รู้) ช่วยมาเชื่อมต่อไฟฟ้าให้กับเครื่องทำน้ำเย็น โดยเดินสายไฟมาจ่ายให้กับปลั๊กตัวผู้ของเครื่องทำน้ำเย็น แต่วิธีการที่เขาใช้น่ะซิ แม้ว่ามันจะใช้งานได้จริง แต่ก็หวังว่ามันคงเป็นเพียงแค่ชั่วคราว แล้วมันเป็นยังไงน่ะเหรอ ก็ขอให้พิจารณาเอาเองจากรูปที่ ๑ และ ๒ ที่ถ่ายมาให้ดู
  

รูปที่ ๑ ผู้ใจดีคนไหนก็ไม่รู้ หาทางเดินสายไฟมาให้กับเครื่องทำน้ำเย็น ทำให้ผู้คนในชั้น ๕ มีน้ำเย็นสำหรับดื่ม
  

รูปที่ ๒ แต่หวังว่าคงเป็นแค่ชั่วคราวเท่านั้นนะ

การไม่ปฏิบัติงานตามขั้นตอนความปลอดภัยในบางครั้ง (ย้ำนะครับว่าแค่บางครั้ง) อาจจะยอมให้ทำได้ แต่ต้องกระทำด้วยความระมัดระวังอย่างยิ่งยวดและเมื่อมีความจำเป็นเท่านั้น ไม่ใช่สิ่งที่คิดว่าจะนำมาปฏิบัติเป็นประจำ การไม่ปฏิบัติงานตามขั้นตอนความปลอดภัยนั้นอาจเป็น การละเว้นการปฏิบัติในบางขั้นตอน การละเว้นการใช้อุปกรณ์บางอุปกรณ์ และการดัดแปลง/สร้างอุปกรณ์ใช้ชั่วคราวเพื่อให้งานดำเนินไปได้ อย่างเช่นในกรณีหลังสุดนี้อาจยอมให้ทำได้ถ้ามีความจำเป็นเร่งด่วนและไม่ได้มีความประสงค์ที่จะใช้อย่างต่อเนื่องเป็นเวลานาน แต่ทางที่ดีแล้วถ้าไม่ใช่เรื่องคอขาดบาดตายผมเห็นว่าก็ไม่ควรเสี่ยง
  

ภาพที่ถ่ายมาให้ดูนั้นบังเอิญว่าวันนี้ไปเห็นเข้าในตอนเย็นแล้ว เลยยังไม่มีเวลาหาเต้ารับให้ ถ้าไม่มีใครไปจัดการให้ก่อน ก็จะไปทำให้เอง

แม่สอด-แม่สะเรียง เรื่องของเส้นทางสาย ๑๐๕ MO Memoir : Sunday 24 May 2558

สำหรับผู้ที่ใช้รถยนต์เดินทางไปเที่ยวตามที่ต่าง ๆ เวลาที่คุณเดินทางคุณเคยตั้งคำถามไหมครับว่า เส้นทางที่คุณใช้เดินทางนั้นเดิมมันเป็นอย่างไร แต่ตรงนี้ผมคิดว่าคงขึ้นอยู่กับนิยามของคำว่า "ไปเที่ยว" ของแต่ละคน คือมุ่งมันไปที่ "จุดหมายปลายทาง" เพียงอย่างเดียว หรือมีการรวม "เส้นทางการเดินทาง" เข้าไปด้วย
  

เมื่อกลางเดือนที่ผ่านมาก็ได้มีโอกาสทำในสิ่งที่อยากจะทำอีกครั้ง คือการได้ขับรถท่องเที่ยวไปตามที่ต่าง ๆ ในประเทศไทย โดยเฉพาะเส้นทางที่นักท่องเที่ยวส่วนใหญ่ไม่ใช้ในการเดินทางไปยังจุดหมายปลายทาง ครั้งนี้เส้นทางที่เลือกเอาไว้ก็คือเส้นทางจาก อ.แม่สอด จังหวัดตาก ไปตามทางหลวงแผ่นดินสาย ๑๐๕ ไปสิ้นสุดที่ อ.แม่สะเรียง จังหวัดแม่ฮ่องสอน
  

แผนที่ที่ใช้ในการเดินทางครั้งนี้ผมใช้แผนที่สองฉบับ ฉบับแรกเป็นแผนที่ขยายเฉพาะจังหวัดตาก-แม่สอด ส่วนแผนที่ฉบับที่สองเป็นฉบับที่ใหม่กว่าคือแผ่นที่ภาคเหนือ มาตราส่วน ๑:๗๕๐,๐๐๐ ทั้งสองฉบับจัดทำโดยศูนย์แผนที่พรานนกวิทยา ที่ผมเลือกแผนที่ของสำนักพิมพ์นี้ก็เพราะมันเป็นแผนที่ที่แสดงภูมิประเทศประกอบ เพราะจากประสบการณ์นั้นมันสอนให้รู้ว่าเวลาการเดินทางจะใช้เท่าใดนั้นขึ้นอยู่กับสภาพภูมิประเทศด้วย เส้นทางที่ขึ้น-ลงเขานั้นจะใช้เวลามากกว่าเส้นทางบนพื้นราบอยู่ประมาณ ๓-๔ เท่า (แต่ก็ขึ้นอยู่กับสภาพเส้นทางบนเขาและประสบการณ์การขับรถ) และยังช่วยในการวางแผนการเติมน้ำมันก่อนการเดินทางด้วย (ปรกติผมจะประมาณว่ากินน้ำมันมากกว่าขับพื้นราบประมาณเท่าตัวหรือกว่านั้น)
  

จะว่าไปแล้วเส้นทางถนนเลียบชายแดนของบ้านเราก็เพิ่งจะมีการพัฒนากันไม่นานนี้ เรียกว่าเป็นช่วงหลังสงครามการต่อสู้กับพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย (พคท.) ยุติลงก็ได้ (หลังปีพ.ศ. ๒๕๓๐) เพราะก่อนหน้านั้นการตัดถนนยังมุ่งเน้นไปที่การเชื่อมตัวจังหวัดและอำเภอที่สำคัญเข้าด้วยกัน บางเส้นทางที่มีการสู้รบนั้นก็เป็นการตัดถนนเพื่อความมั่นคงหรือส่งกำลังบำรุง (ที่มักเรียกกันว่าถนนสายยุทธศาสตร์) และพอการสู้รบยุติก็มีการปรับปรุงให้เป็นเส้นทางการเดินทางหลัก
  

สำหรับเส้นทางสาย ๑๐๕ ช่วงจาก แม่สอด-แม่สะเรียง นี้ ผมได้นำเอาข้อมูลจากแผนที่ฉบับที่เก่าสุดที่ผมมี คือแผ่นที่ทหารรหัส L509 ที่จัดทำขึ้นโดยใช้ข้อมูลราว ๆ ปีพ.ศ. ๒๕๐๐ (รูปที่ ๑) ตามด้วยแผนที่ที่จัดพิมพ์เผยแพร่ในปีพ.ศ. ๒๕๐๘ (รูปที่ ๒ และ ๓) แผนที่ทางหลวงประเทศไทยที่จัดทำขึ้นประมาณช่วงปีพ.ศ. ๒๕๓๐-๒๕๓๕ (รูปที่ ๔ และ ๕) และแผนที่ที่จัดทำขึ้นในช่วงประมาณปีพ.ศ. ๒๕๕๐ (รูปที่ ๖) มาให้ดูเปรียบเทียบกัน 
   

รูปที่ ๗-๑๐ เป็นภาพบรรยากาศบางส่วนของเส้นทางสาย ๑๐๕ จากบ้านท่าสองยางไปยัง อ.สบเมย (ถ่ายเอาไว้เมื่อวันอังคารที่ ๑๒ พฤษภาคม ๒๕๕๘ ช่วงเวลาหลังเที่ยง บ้านท่าสองยางกับตัวอำเภอท่าสองยางอยู่คนละที่กันนะครับ บ้านท่าสองยางอยู่เลยตัวอำเภอมาอีกประมาณ ๕๐ กิโลเมตร ใกลักับเขตแดนจังหวัดแม่ฮ่องสอน ส่วนตัวอำเภอท่าสองยางนั้นอยู่ที่บ้านแม่ต้านใกล้กับอ.แม่ระมาด) ในวันที่เดินทางนั้นถนนเส้นนี้พอเลยจากบ้านท่าสองยางไปไม่มากนักก็จะพบกับการก่อสร้างเพื่อขยายเส้นทางเป็นช่วง ๆ บางช่วงของเส้นทางยังคงสภาพเดิม ๆ อยู่เช่นที่ถ่ายมาให้ดูในรูปที่ ๗ และ ๘ แต่บริเวณผ่านหมู่บ้านมักจะมีการปรับปรุงสภาพเส้นทางให้บ้างแล้วเช่นที่บ้านแม่อมกิในรูปที่ ๙ แต่ถนนบางช่วง เช่นช่วงก่อนถึงบ้านสบเงาก็ยังคงสภาพแบบเดิม ๆ อยู่ แต่ดีหน่อยตรงนี้เป็นเส้นทางบนพื้นราบ ไม่ใช่เส้นทางบนเขา (ออกจากบ้านท่าสองยางได้ไม่นาน เส้นทางก็จะเริ่มไต่ขึ้นเขา และมาลงเขาก็แถวอุทยานแห่งชาติสบเงา)
  

เส้นทางสายนี้ออกจากแม่สอดแล้วก็มีปั๊มน้ำมันที่ อ.แม่ระมาด ที่ อ.ท่าสองยางนั้นก็มีปั๊มชาวบ้านอยู่ริมถนนก่อนถึงทางเข้าตัวอำเภอ (ถ้าขับขึ้นมาจากแม่ระมาด) มีแก๊สโซฮอล์ 95 และดีเซลให้เติม พอเลยตัวอำเภอไปหน่อยแห่งมีปั๊มน้ำมันบางจากอยูระหว่างการก่อสร้าง คาดว่าน่าจะเปิดใช้ในอีกไม่กี่เดือนข้างหน้า พ้นจากนี้ไปแล้วก็ต้องไปเติมที่แม่สะเรียง (ถ้าไม่รังเกียจปั๊มหลอดของชาวบ้าน ถ้าจำเป็นจริง ๆ ก็ยังพอหาเติมแก้ขัดได้)
  

ตามเส้นทางนี้มีจุดหนึ่งที่ผมแวะไปก็คือบ้านแม่สามแลบ ที่เป็นพรมแดนไทยด้านแม่น้ำสาละวิน (เรียกว่าไปสุดพายับที่สาละวินก็ได้) ขับรถชมวิวเข้าไปเรื่อง ๆ พักกินข้าวกันสักชั่วโมง แล้วก็ขับกลับ
  

อันที่จริงตอนขากลับก็ขับกลับทางเส้นทางเดิม และได้ถ่ายคลิปวิดิโอ (ใช้กล้องโทรศัพท์มือถือ) ถ่ายเอาไว้ด้วย โดยเลือกถ่ายเอาไว้เฉพาะเส้นทางตอนที่มันโหด ๆ เก็บเอาไว้เป็นที่ระลึก ถ้ามีโอกาสก็อาจจะนำมาเผยแพร่ให้ดูกัน
   

รูปที่ ๑ แผนที่ทหารรหัส L509 จัดทำขึ้นโดยความร่วมมือระหว่างกองทัพสหรัฐกับกรมแผนที่ทหารของไทย ข้อมูลในแผนที่คาดว่าเป็นในปีค.ศ. ๑๙๕๗ (พ.ศ. ๒๕๐๐) ตามแผนที่นี้ เส้นทางถนนพหลโยธินที่มุ่งหน้าขึ้นเหนือมายังจังหวัดตากนั้น บอกว่าผิวจราจรไม่ได้เป็นแบบพื้นผิวแข็ง (hard surface) เดาว่าคงยังเป็นลูกรังอยู่ และถนนไปยังอ.แม่สอดก็ยังไม่มี
  

รูปที่ ๒ แผนที่จังหวัดตาก จากหนังสือแผนที่ ๗๑ จังหวัดของประเทศไทย โดยเจษฎา โลหะอุ่นจิตร พ.ศ. ๒๕๐๘
   

รูปที่ ๓ แผนที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน ตัดมาเฉพาะช่วงที่ต่อเนื่องกับจังหวัดตาก นำจากหนังสือแผนที่ ๗๑ จังหวัดของประเทศไทย โดยเจษฎา โลหะอุ่นจิตร พ.ศ. ๒๕๐๘ เช่นกัน ตามแผนที่นี้จะเห็นว่าถนนมายังแม่สะเรียงจากทางเชียงใหม่นั้นยังอยู่ระหว่างการสร้าง และเส้นทางเชื่อมระหว่าง ในแผนที่นี้ที่ระบุว่าเป็นแม่น้ำแม่เมย (Maemeay river) ทางมุมซ้ายบนของภาพ ที่ถูกควรจะเป็นแม่น้ำสาละวิน การใช้ลำน้ำเป็นเส้นทางเดินทางจากแม่สะเรียงมายังท่าแม่สอด ตามแม่น้ำสาละวินและแม่น้ำเมย (แต่จากสภาพแม่น้ำที่เห็นคิดว่าคงได้เฉพาะบางช่วงฤดูกาลเท่านั้น)
   

รูปที่ ๔ แผนที่ประเทศไทย จัดทำโดยศูนย์แผนที่พรานนกวิทยา ต้นฉบับได้รับความเสียหายจากน้ำท่วมปี ๒๕๕๔ ฉบับนี้น่าจะเป็นหลังปีพ.ศ. ๒๕๓๐ เพราะมีการวางแนวการก่อสร้างเส้นทางมอเตอร์เวย์ (ทางหลวงสาย ๗) ในแผนที่แล้ว
   

รูปที่ ๕ แผนที่ส่วนนี้นำมาจากหนังสือแผนที่ทางหลวงฉบับปีพ.ศ. ๒๕๓๕ จัดทำโดยกรมทางหลวง เดาว่าเป็นแผนที่ยุคเดียวกับแผนที่ในรูปที่ ๓ พึงสังเกตว่าเส้นทางจาก (1) อ.แม่สอด ผ่าน (2) อ. แม่ระมาด (3) อ.ท่าสองยาง (4) กิ่งอ.สบเมย ไปยัง (5) อ.แม่สะเรียง นั้นยังมีชื่อเป็นทางหลวงสาย ๑๐๘๕ อยู่ และถนนนั้นเป็นทางลาดยางไปแค่ บ้านท่าสองยาง เลยบ้านท่าสองยางไปยังสบเมยและแม่สะเรียงนั้นยังเป็นทางลูกรัง ส่วน (6) คือบ้านแม่สามแลบ ที่เป็นหมู่บ้านชายแดนของไทยที่ตั้งอยู่บนริมฝั่งแม่น้ำสาละวิน
  

รูปที่ ๖ แผนที่ทางหลวงภาคเหนือ จัดทำโดยศูนย์แผนที่พรานนกวิทยา (ประมาณปีพ.ศ. ๒๕๕๐)
  

ภาพบันทึกชีวิตบัณฑิตศึกษา ๑-๑๐ MO Memoir : Thursday 21 May 2558

ชีวิตนิสิตบัณฑิตศึกษาค่อนข้างจะแตกต่างไปจากชีวิตนิสิตปริญญาตรีอยู่มาก ไม่ว่าจะเป็นเรื่องรูปแบบการเรียนและตารางเวลาเรียน ในขณะที่การเรียนในระดับปริญญาตรีนั้นมีตารางสอนเป็นตัวกำหนดว่าต้องเรียนวิชาไหน เมื่อใด แต่สำหรับนิสิตบัณฑิตศึกษาอาจจะไม่มีการเรียนวิชาใด ๆ เลยตลอดทั้งปี ทั้งนี้เพื่อเป็นการเปิดโอกาสให้ทำวิจัย (ซึ่งเป็นส่วนสำคัญในการสำเร็จการศึกษา) ได้อย่างเต็มที่
  

รูปต่าง ๆ ในชุดนี้เป็น ๑๐ รูปแรกที่นำมาลงในชุด "ภาพบันทึกชีวิตบัณฑิตศึกษา" ซึ่งเป็นภาพส่วนหนึ่งที่เก็บสะสมเอาไว้ ส่วนใหญ่จะเป็นภาพชีวิตการเรียนและการทำงานของนิสิตปริญญาโท (อาจมีปริญญาเอกร่วมด้วย) ของภาควิชาวิศวกรรมเคมี ในส่วนของห้องปฏิบัติการวิจัยตัวเร่งปฏิกิริยา ซึ่งมีทั้งรูปบันทึก การเรียน การทำกิจกรรมร่วมกัน และบรรยากาศการทำการทดลอง 
  

วันที่ที่ปรากฏเหนือรูปแต่ละรูปคือวันที่นำรูปดังกล่าวเผยแพร่ใน blog ส่วนวันที่ถ่ายรูปและรายละเอียดของแต่ละรูปนั้น ปรากฏอยู่ที่คำบรรยายใต้รูป
  

วันศุกร์ที่ ๑๐ เมษายน ๒๕๕๘

วันเสาร์ที่ ๓๑ มกราคม ๒๕๔๑ ทริปของแลปตัวเร่งปฏิกิริยา อุทยานแห่งชาติแก่งกระจาน เพชรบุรี วันที่ที่ปรากฏในรูปนั้นเป็นวันที่ที่เอากล้องถ่ายรูปมาถ่ายรูปใบดังกล่าวอีกที (รูปเคลือบฟิลม์เอาไว้ พอสแกนใหม่ภาพไม่ค่อยสวย ก็เลยใช้วิธีเอากล้องดิจิตอลมาถ่ายรูปแทน เพื่อให้ได้ไฟล์ดิจิตอล)
   

วันจันทร์ที่ ๑๓ เมษายน ๒๕๕๘

วันพุธที่ ๒๖ มกราคม ๒๕๕๔ นิสิตป.โท กลุ่มวิจัยตัวเร่งปฏิกิริยาโลหะออกไซด์ ขณะทำการปรับแต่ง reactor (เครื่องปฏิกรณ์) ของอุปกรณ์ทดลองระบบ Selective Catalytic Reduction (SCR) ของ NO ด้วย NH₃ (ระบบการกำจัดแก๊ส NO ในแก๊สปล่อยทิ้งด้วยแอมโมเนีย)
  

วันพฤหัสบดีที่ ๑๖ เมษายน ๒๕๕๘

วันพฤหัสบดีที่ ๑๗ พฤศจิกายน ๒๕๔๘ นิสิตป.โท กลุ่มวิจัยตัวเร่งปฏิกิริยาโลหะออกไซด์ขณะเตรียมการทดลองกับ fixed-bed catalytic reactor
  

วันอาทิตย์ที่ ๑๙ เมษายน ๒๕๕๘

วันอังคารที่ ๒๒ พฤศจิกายน ๒๕๔๘ บรรยากาศการเก็บกวาดพื้นที่ระหว่างการเตรียมที่ตั้งบูทของห้องปฏิบัติการวิจัยตัวเร่งปฏิกิริยา เพื่อนำแสดงผลงานวิจัย ในงานจุฬาวิชาการ บริเวณลานข้างตึกจุลจักรพงษ์กับคณะวิทยาศาสตร์
  

วันพุธที่ ๒๒ เมษายน ๒๕๕๘

วันพฤหัสบดีที่ ๑๘ สิงหาคม ๒๕๔๘ นิสิตป.โท กลุ่มวิจัยตัวเร่งปฏิกิริยาโลหะออกไซด์ทำกิจกรรมยิงปืน (ปืนยาวลูกกรด .22LR) ที่สนามยิงปืน ค่ายลูกเสือวชิราวุธ ศรีราชา ชลบุรี (พักผ่อนหลังการไปนำเสนอผลงานวิชาการ ในที่ประชุมวิชาการทางวิศวกรรมเคมีและเคมีประยุกต์แห่งประเทศไทย ที่พัทยา ชลบุรี)
  

วันจันทร์ที่ ๒๗ เมษายน ๒๕๕๘

วันพฤหัสบดีที่ ๒๓ ธันวาคม ๒๕๔๗ งานจับฉลากปีใหม่ที่ห้องปฏิบัติการวิจัยตัวเร่งปฏิกิริยา นิสิตป.โทกลุ่มวิจัยตัวเร่งปฏิกิริยาโลหะออกไซด์ถ่ายรูปร่วมกับเลขานุการของแลป (รูปนี้ถ่ายด้วยฟิลม์ขาว-ดำ)
  

วันพุธที่ ๒๙ เมษายน ๒๕๕๘

วันพฤหัสบดีที่ ๑๗ พฤศจิกายน ๒๕๔๘ นิสิตปริญญาโทระหว่างการทำการทดลอง
  

วันเสาร์ที่ ๒ พฤษภาคม ๒๕๕๘

วันพฤหัสบดีที่ ๑๖ เมษายน ๒๕๕๘ นิสิตปริญญาโทปี ๑ จำนวน ๓ คน (ศิษย์เก่าจาก ๓ พระจอม คือ พระนครเหนือ บางมด และลาดกระบัง) ของกลุ่มวิจัยตัวเร่งปฏิกิริยาโลหะออกไซด์ ขณะทำการประกอบระบบท่อที่ใช้ในการทดลอง 
   

วันอังคารที่ ๕ พฤษภาคม ๒๕๕๘

วันพฤหัสบดีที่ ๒๔ มิถุนายน ๒๕๕๓ ปาร์ตี้ทอดไข่เจียว (ทดสอบฝีมือว่าทอดไข่เจียวเป็นหรือไม่ ซึ่งพบว่าสอบตกเกือบทุกคน)
  

วันศุกร์ที่ ๘ พฤษภาคม ๒๕๕๘

วันพฤหัสบดีที่ ๗ กรกฎาคม ๒๕๕๔ นิสิตปริญญาโทขณะกำลังตัดคอลัมน์แก้ว GC เพื่อให้ได้ระยะความยาวที่เหมาะสมสำหรับติดตั้งเข้ากับเครื่องแก๊สโครมาโทกราฟ Shimadzu GC-9A

ในซอกเล็ก ๆ ของลิ้นชักความทรงจำ MO Memoir : Wednesday 20 May 2558

เมื่อต้นปีที่ผ่านมา เนื่องในโอกาสวันครู มีคลิปวิดิโอโฆษณาชิ้นหนึ่ง ความยาวตลอดทั้งเรื่องประมาณ ๑๐ นาที ซึ่งแน่นอนว่าไม่สามารถที่จะออกอากาศทางโทรทัศน์ได้ในครั้งเดียว คลิปวิดิโอนั้นมีชื่อว่า "อาจารย์ใหญ่ ครูผู้ให้ - The Everlasting Teacher"
   
บ่ายวันวาน ผมได้มีโอกาสได้ชมโฆษณาชิ้นนี้เต็มตลอดทั้งเรื่องอีกครั้ง ตั้งแต่ต้นจนจบ แต่มีท่อนหนึ่งที่ผมประทับใจมาก คือท่อนที่เป็นข้อความในจดหมายที่กล่าวเอาไว้ว่า

".... ที่แรกที่คนตายจะเดินทางไปถึง คือการได้เข้าไปในความทรงจำของใครสักคน แต่จะเป็นความทรงจำที่ดีหรือไม่ ขึ้นอยู่กับสิ่งที่เราปฏิบัติกับคน ๆ นั้น ขณะที่ยังมีชีวิตอยู่ ....."
  

-------------------------------

"อาจารย์ อย่าเพิ่งไป ขอพูดอะไรด้วยหน่อย"

เขาเรียกผมเมื่อผมกำลังจะเคลื่อนรถออกไป หลังจากรับบัตรเข้าที่จอดรถจากเขา

"มีอะไรหรือครับ" ผมถามเขา

"ขอบคุณอาจารย์มากเลยค่ะ"

ประโยคนี้ของเขาทำเอาผมงง เขาจำผิดคนหรือเปล่า ก็ผมไม่เคยไปช่วยอะไรเขาเลย เจอหน้ากันก็ตอนรับบัตรเข้าอาคารจอดรถ หรือไม่ก็ตอนคืนบัตรเมื่อออกจากอาคารจอดรถ

"เรื่องที่อาจารย์เปิดกระจกรถลงจนสุด และกล่าวทักทายทุกครั้งที่เจอ"

-------------------------------

เมื่อปี ๒๕๓๗ เมื่อผมกลับมาทำงานใหม่ ๆ ต้องเข้ารับการอบรมบุคคลากรใหม่ อาจารย์ผู้ใหญ่ท่านหนึ่งที่เคยทำหน้าที่เป็นผู้บริหารมหาวิยาลัยให้ข้อคิดว่า ทุกคนในหน่วยงานต่างมีหน้าที่ที่ต้องปฏิบัติ การปฏิบัติหน้าที่ของเขาก็เพื่อให้กิจกรรมต่าง ๆ มันเดินไปตามที่มันควรเป็น เมื่อเขาปฏิบัติหน้าที่ตามที่เขาได้รับมอบหมาย เราก็ต้องเคารพและให้เกียรติต่อการทำหน้าที่ของเขา แม้กระทั่งยามที่ทำหน้าที่แจก-รับบัตรให้กับรถที่วิ่งผ่านเข้า-ออกมหาวิทยาลัย (แต่ก่อนจะมีการแจก-รับบัตรให้กับรถที่ผ่านเข้าออกมหาวิทยาลัย แต่เพิ่งจะเลิกไปหลังการชุมนุมใหญ่ปี ๒๕๕๖) คนจำนวนไม่น้อยที่ขับรถผ่าน ทำเพียงแค่ลดกระจกลงเพียงนิดเดียวเพียงแค่ให้สอดบัตรผ่านได้ ทำเหมือนกับเขาไม่มีตัวตนในสังคม

-------------------------------

"อาจารย์จะไม่ดู portfolio ของผมหน่อยหรือครับ"
   
เป็นคำถามที่ผมได้ยินเป็นประจำเวลาสอบสัมภาษณ์นักเรียนที่สอบผ่านข้อเขียนเพื่อเข้าศึกษาต่อในมหาวิทยาลัย เขาคงแปลกใจที่กรรมการสอบไม่ได้แสดงความสนใจใน porfolio รวบรวมผลงานของเขาเลย ทั้ง ๆ ที่เขาอุตส่าห์เตรียมมาเป็นอย่างดี (ตามความคิดของเขา)

  

นักเรียนที่ถามคำถามอย่างนี้มักจะโดนกรรมการถามคำถามกลับ และสิ่งที่เขาแสดงออกเมื่อได้ยินคำถามนั้นมันก็บอกอะไรต่อมิอะไรได้หลายอย่าง คำถามนั้นก็คือ
  

"ถามจริง ๆ เถอะ ถ้าทำแล้วไม่ได้ใบประกาศ จะทำไหม"

-------------------------------

"หนูเข้าใจคำพูดที่อาจารย์บอกไว้เมื่อ ๒ ปีที่แล้วแล้วค่ะ" นิสิตหญิงปริญญาโทปีสองกว่าผู้หนึ่งบอกกับผม
  

เมื่อสองปีก่อนหน้านั้น เมื่อเขากำลังจะจบการศึกษาระดับปริญญาตรี และกำลังคิดจะมาเรียนต่อระดับปริญญาโทที่ภาควิชา เขาได้มาคุยกับผมเรื่องเรียนต่อ สิ่งหนึ่งที่ผมบอกเขาไปก็คือ
  

"เรื่องความรู้ความสามารถของพวกคุณ ผมไม่มีข้อสงสัย เพราะปั้นเองมากับมือตั้ง ๓ ปี พวกคุณจะสมัครเรียนกับอาจารย์คนใดเขาก็พร้อมที่จะรับอยู่แล้ว เป็นตัวเลือกอันดับแรก ๆ ของพวกอาจารย์ด้วย แม้แต่ตัวผมเอง เว้นแต่ว่าช่วงที่ผ่านมาคุณจะเคยก่อเรื่องเอาไว้เยอะจนเขาไม่อยากจะรับ แต่การเรียนโทไม่เหมือนเรียนตรีนะ"
  

แล้วผมก็บอกเขาต่อไปว่า
  

"จากประสบการณ์ของผมเองที่ผ่านมา ทำให้บางครั้งที่ผมคิดว่า เราเก็บความทรงจำดี ๆ ที่มีต่อกันตลอดช่วงเวลา ๓ ปีที่ผ่านมาให้มันคงอยู่อย่างนั้นตลอดไปดีไหม ดีกว่าที่จะทำให้ไม่อยากจะเจอหน้ากันตลอดชีวิตเพราะสิ่งที่จะเกิดขึ้นในอีก ๒ ปีข้างหน้า"

-------------------------------

ในงานเลี้ยงรุ่นเมื่อ ๒ ปีที่แล้ว เพื่อนคนหนึ่งร้องทัก
  

"นี่มึงพูด "ครับ" กับนิสิตด้วยเหรอ เด็กที่ไปทำงานด้วยมันเล่าให้ฟัง"
  

"ก็พูดอย่างนี้จนเคยชิน" ผมตอบกลับไป

-------------------------------

"ถึงเขาจะจากไป แต่เขาก็ยังคงอยู่นะอาจารย์" ผู้ที่นั่งข้าง ๆ ผมเอ่ยขึ้นในขณะที่กำลังฟังการสวดศพที่วัดหลักสี่เมื่อหลายปีมาแล้ว
  

"ใช่ครับ" ผมตอบกลับเพียงสั้น ๆ

-------------------------------

เมื่อเกือบ ๒๐ ปีที่แล้ว มหาวิทยาลัยต่าง ๆ ในประเทศได้รับการสนับสนุนครุภัณฑ์เพื่อการเรียนการสอนและการวิจัยจากโครงการเงินกู้สองโครงการด้วยกัน ระยะเวลานั้นอาจเรียกได้ว่าเป็นช่วงที่เจ้าหน้าที่ที่ทำหน้าที่ฝ่ายพัสดุที่ทำหน้าที่ประสานงานทั้งกับหน่วยงานภายนอก หน่วยงานภายใน ติดต่อกรรมการผู้ออกข้อกำหนด ผู้เปิดซอง ผู้ตรวจรับ ให้คำปรึกษาทางเทคนิค ฯลฯ ต้องทำหน้าที่ต่าง ๆ วุ่นวายไปหมด เพราะไม่เพียงแต่งานเอกสารที่มีเพิ่มมากขึ้นหลายเท่าตัวอย่างกระทันหัน แต่ยังต้องรองรับอารมณ์ผู้เกี่ยวข้องต่าง ๆ ที่พอไม่ได้ดังใจก็มาลงที่งานพัสดุ
  

ผมเองก็ได้เข้าไปเกี่ยวข้องกับงานดังกล่าว ในส่วนการออกข้อกำหนด การตรวจรับ และกรรมการทางเทคนิค ทำให้ได้มีโอกาสติดต่อประสานงานกับเจ้าหน้าที่หญิงสาวผู้หนึ่งของทางคณะ ที่เวลาไปติดต่อทีไรก็เห็นทำงานวุ่นอยู่ทุกที
  

แต่ไม่ว่างานที่อยู่ตรงหน้าของเธอนั้นจะวุ่นวายสักแค่ไหน สิ่งหนึ่งที่เจ้าหน้าที่ผู้นั้นมีให้กับทุกคนที่ต้องเข้าไปติดต่อด้วยก็คือ "คำพูดที่ไพเราะและรอยยิ้ม"
  

น่าเสียดายที่เจ้าหน้าที่ผู้นั้นต้องจบชีวิตก่อนเวลาอันควรจากอุบัติเหตุ แต่สิ่งหนึ่งที่เจ้าหน้าที่ผู้นั้นได้ทำไว้ในช่วงที่ยังมีชีวิตอยู่คือ "การบริจาคอวัยวะ" ให้ผู้อื่นที่ต้องการ เพื่อให้เขาเหล่านั้นได้มีโอกาสที่จะมีชีวิตที่ยืนยาวต่อไป

-------------------------------

"วันนั้นนึกไม่ถึงจริง ๆ นะว่าจะวนรถกลับไป" ภรรยาผมพูดถึงเหตุการณ์หนึ่งที่เกิดขึ้นบนถนนสุขุมวิทช่วงจากบางแสนไปบางพระ หลังจากเกิดเหตุการณ์นั้นไม่กี่วัน
   

"ก็สิ่งที่ทำลงไปในวันนั้นมันไม่ใช่สิ่งที่ไม่ดี" ผมตอบกลับไป

เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นเมื่อหลายปีมาแล้ว ผมขอไม่เล่าว่ามันเป็นเรื่องอะไร แต่จะขอเก็บเอาไว้ในซอกเล็ก ๆ ของลิ้นชักความทรงจำของตัวเอง ว่าครั้งหนึ่งในชีวิตก็ได้มีโอกาสทำบางสิ่งบางอย่าง ที่ได้ทำให้ใครสักคนที่ไม่เคยรู้จัก ไม่เคยพบปะอะไรกันมาก่อน ยิ้มได้ทั้งรอยยิ้มและแววตา

-------------------------------

วันนี้สามารถเรียกได้ว่าเป็นวันสุดท้ายของชีวิตการเรียนในระดับปริญญาตรี และอาจเป็นวันสุดท้ายในชีวิตการเรียนของใครต่อใครอีกหลายคน สำหรับนิสิตป.ตรีรหัส ๕๔ ของภาควิชา เชื่อว่าแต่ละคนคงจะมีแผนการณ์ต่าง ๆ อยู่ในใจแล้วว่าเมื่อสำเร็จการศึกษาแล้วจะทำอะไรต่อไป เป้าหมายในชีวิตของตนนั้นคืออะไร
  

แต่มีสิ่งหนึ่งที่อยากฝากไว้ให้กับทุกคนก็คือ
  

"อย่าลืมหาโอกาสทำอะไรบ้างบางอย่าง ที่มันจะทิ้งความทรงจำที่ดีเกี่ยวกับตัวคุณเองไว้ในหัวใจผู้อื่น"
  

ขอให้โชคดีทุกคน

สวัสดี

ดาวน์โหลดฉบับ pdf ได้ที่นี่