โพรงกระต่าย MO Memoir : Sunday 28 July 2556

เรื่องมันเริ่มจากปีที่แล้วที่อาจารย์สอนวิทยาศาสตร์มอบหมายงานให้นักเรียนชั้นป. ๔ สังเกตและบันทึกพฤติกรรมสัตว์มีกระดูกสันหลังเป็นเวลา ๑ เดือน ลูกสาวคนเล็กผมพอได้รับงานมาก็อยากได้ตัวโน้นตัวนี้มาเลี้ยง (ทั้งหมา แฮมเตอร์ และชูการ์ไรเดอร์) ตัวผมกับภรรยาก็ต้องคอยเตือนว่าจะหาอะไรมาเลี้ยงมันไม่จบแค่เดือนเดียวนะ ม้นต้องเลี้ยงยาวต่อกันไปจนกว่ามันจะตาย และที่สำคัญก็คือการเลี้ยงส้ตว์ไม่มีวันหยุด จะปิดบ้านไปเที่ยวไหนต่อไหลหลายวันโดยปล่อยให้สัตว์อยู่เฝ้าบ้านไม่ได้ ต้องมีคนหาอาหารและน้ำให้มันกินด้วย สุดท้ายก็ไปลงที่กระต่าย

สาเหตุที่ยอมให้เลี้ยงกระต่ายก็เพราะรอบ ๆ บ้านนั้นมีส่วนที่เป็นพื้นดินอยู่เยอะ มีหญ้าและต้นไม้ต่าง ๆ ขึ้นทั่วไปหมด โดยเฉพาะต้นกระถินและพืชผักสวนครัวหลายอย่างที่เอาใบและดอกมาให้กระต่ายกินได้ (พวก กระเพรา ยอดแค ดอกอัญชัญ ตำลึง ฯลฯ) ก็เลยคิดว่าจะเลี้ยงแบบปล่อยให้มันวิ่งไปรอบ ๆ บ้านหาที่อยู่ของมันกันเอง

 

กระต่ายคู่แรกไปซื้อมาจากสนามหลวง ๒ ราคาตัวละ ๙๐ บาท เป็นลูกกระต่ายเล็ก ๆ อายุประมาณ ๑-๒ เดือน ต้องซื้อกรงและซื้ออาหารมาให้มันด้วย ลูกสาวคนเล็กตั้งชื่อตัวผู้ว่า "ใหญ่" และตัวเมียว่า "จิ๋ว" ตอนแรกต้องเลี้ยงไว้ในกรงก่อนเพราะกลัวว่าแมวจากบ้านข้าง ๆ จะมาลากเอามันไป

 

พอมันมีอายุสัก ๖ เดือนก็พาไปฉีดวัคซีนป้องกันโรคกลัวน้ำ จากนั้นก็ปล่อยให้มันอยู่นอกกรง ให้มันวิ่งเล่นได้เองอย่างอิสระรอบ ๆ บ้าน ส่วนอาหารมันจะมากินที่จานหรือหาใบไม้กินเองก็ปล่อยให้เป็นเรื่องของมัน

ไม่ทันไรเจ้าจิ๋วก็คลอดลูกครอกแรกออกมา ๔ ตัว มันใช้โพรงที่ขุดลงไปใต้ถุนบ้านเป็นรัง ลูกครอกนี้พอออกมาวิ่งเล่นได้ไม่นานปรากฏว่าถูกแมวลากไป ๑ ตัว ไปตามเอากลับมาได้แต่ก็บาดเจ็บและตาย ก็เลยเหลือแค่ ๓ ตัว อยู่ไปสักพักก็หายไปอีก ๑ ตัว คือหายไปแบบไม่มีซากให้เห็นว่าหายไปได้อย่างไร ก็เลยสงสัยว่าคงเป็นผลงานของแมวอีก

 

ต่อมาเจ้าจิ๋วก็คลอดลูกครอกที่สองอีก ๔ ตัว ลูกครอกนี้ก็เช่นเดียวกันกับครอกแรกคือถูกแมวลากเอาไป ๑ ตัว ตามกลับมาได้แต่ก็ตายในวันรุ่งขึ้น และก็มีหายสาบสูญไปอีก ๑ ตัว คือหายไปแบบไม่มีร่องรอยให้เห็นว่าหายไปได้อย่างไร ดังนั้นในขณะนั้นที่บ้านก็เลยเหลือกระต่ายอยู่ ๖ ตัว

 

ต่อมาก็พบกับปัญหาที่ยังไม่มีคำตอบชัดเจนถึงทุกวันนี้ คือลูกกระต่ายทั้ง ๔ ตัวนั้นค่อย ๆ หายไปทีละตัวแบบไม่เหลือซากให้เห็น แถมตัวพ่อกระต่ายก็พบนอนตายตัวแข็งอยู่ในบ้านตอนเช้า ที่เคยสงสัยว่าลูกกระต่ายที่หายไปนั้นเป็นฝีมือของแมวก็ไม่น่าจะใช่ เพราะมันตัวโตเกินกว่าที่แมวจะคาบและกระโดยขึ้นรั้วเอาไปได้ แถมแมวของบ้านข้าง ๆ ที่เคยมาป้วนเปี้ยนเฝ้ากระต่ายที่บ้านนั้นก็หายไปด้วย (แบบไม่มีร่องรอยให้เห็น) การหายตัวไปนั้นมีทั้งในช่วงกลางคืน คือตอนค่ำยังเห็นอยู่ แต่พอรุ่งเช้าก็ไม่เห็นแล้ว และในช่วงกลางวันคือตอนเช้ายังเห็นอยู่ แต่พอสาย ๆ ก็หายไปแล้ว

กระต่ายหายไปทีไรลูกสาวคนเล็กก็ร้องไห้ใหญ่ ต้องคอยปลอบ

มีการคุยกับเพื่อนบ้านบ้างเหมือนกันว่ามีตัวอะไรที่จะเอากระต่ายไปแบบไม่ทิ้งร่องรอยได้บ้าง เท่าที่เคยเห็นในบริเวณสวนรกร้างที่อยู่นอกรั้วข้างบ้านนั้นก็มีตัวตะกวดเดินอยู่ แต่อยู่มากว่า ๓๐ ปีแล้วก็ไม่เคยเห็นมันเข้ามาเดินในบ้าน เห็นแต่ไปนอนบนต้นมะพร้าวในสวน ว่ายน้ำอยู่ในท้องร่องสวน หรืออย่างมาก็มานอนบนรั้ว สัตว์อีกชนิดที่มีการพบกันในสวนข้างบ้านคืองูเหลือม แต่ตัวนี้นาน ๆ พบที และไม่เคยมีปรากฏว่าเคยโฉบเข้ามาใกล้แถบบ้าน งูที่เข้าบ้านจะเป็นพวกงูเขียวหางไหม้กับงูดินซะมากกว่า จะว่าเป็นนกขนาดใหญ่โฉบไปนั้นก็ไม่แน่ใจ เพราะจะว่าไปไม่เคยเห็นหรือได้ยินเสียงนกกลางคืนมาหากินแถวบ้าน ที่มีอยู่จะเป็นพวกนกหากินกลางวันซะมากกว่า ตอนนั้นผมยังสงสัยว่าอาจเป็นตะกวดที่เข้ามาจับกระต่ายกิน ก็เลยอุตสาห์เอาปืนลูกกรดที่ปรกติเก็บใส่กระเป๋าล็อกกุญแจเอาไว้มาเตรียมพร้อม กะว่าเห็นตัวจะจะเมื่อไรจะจัดการมันซะที แต่ก็ไม่ปรากฏว่ามีตัวอะไรโผล่เข้ามาให้เห็น แต่กระต่ายก็ยังหายไปอยู่

  

ตอนที่เจ้าใหญ่ตายนั้นเจ้าจิ๋วกำลังท้องครอกที่สามอยู่ และยังมีลูกครอกที่สองหลงเหลืออยู่ ๑ ตัว ตอนคลอดลูกครอกที่สามนี้เจ้าจิ๋วขุดโพรงลงไปใต้กองใบไม้ที่กองไว้เหนือกองทราย คือตัวบ้านนั้นสร้างขึ้นบนท้องร่องสวนเดิม มีการถมทั้งเศษหิน ดิน และทราย ลงไปในคูร่องสวนและปรับระดับพื้นดินเดิมให้สูงเท่าระดับถนน ดังนั้นสนามรอบบ้านบางตำแหน่งนั้นจะมีลักษณะเป็นบ่อทรายอยู่ ทำให้กระต่ายขุดโพรงได้ง่าย เจ้าจิ๋วมันไปคลอดลูกในโพรงที่มันขุด แล้วก็ไปให้นมลูกเป็นระยะ พอให้นมเสร็จมันก็จะขุดทรายปิดปากโพรงเอาไว้ ออกมาหาอะไรกินและก็นอนเฝ้าบริเวณใกล้ปากโพรง พอจะให้นมลูกทีก็ไปขุดเปิดปากโพรงใหม่ ลูกครอกนี้มีทั้งสิ้น ๖ ตัว ลูกมันอยู่ในโพรงนานเท่าไรก็ไม่รู้ มารู้เอาว่ามันมีลูกครอกนี้ก็เมื่อมันโตพอจะออกมาวิ่งเล่นนอกโพรงได้ สรุปว่าในเวลาไม่ถึงปีเจ้าจิ่วออกลูกถึง ๑๔ ต้ว

  

ทีนี้ก็เกิดเหตุการณ์ซ้ำเดิมอีก คือลูกครอกนี้หายไปในคืนเดืยวพร้อมกัน ๔ ตัวแบบไม่มีร่องรอยใด ๆ ไม่กี่วันถัดมาลูกครอกที่สามก็หายตัวไปอีกหนึ่งตัวและลูกครอกที่สองที่มีเหลืออยู่ตัวเดียวนั้นก็หายไปอีกแบบไม่มีร่องรอยเช่นเดียวกัน และไม่กี่วันต่อมาเจ้าจิ๋วก็หายไปแบบไร้ร่องรอยเช่นเดียวกัน

รูปที่ ๑ (บน) ลูกกระต่ายครอกที่สามของเจ้าจิ่วโผล่หน้าออกมาจากโพรง (ล่าง) เจ้าจิ๋วกำลังให้นมลูก

พอเหลือกระต่ายอยู่ตัวเดียวก็เลยไปซื้อมาใหม่อีก ๒ ตัวให้มันอยู่เป็นเพื่อนกัน คราวนี้ตั้งชื่อตัวที่เป็นลูกครอกที่สามที่เหลืออยู่เดียวว่า "ห่อหมก" แต่มันจะเรียกว่าเจ้า "จ้อน" ที่ซื้อมาใหม่สองตัวนั้นตั้งชื่อให้ว่า "แจงลอน" กับ "ทอดมัน" คราวนี้เลี้ยงอยู่ในกรงแล้ว คือกลางคืนจับใส่กรงเล็ก กลางวันปล่อยให้วิ่งเล่นในกรงใหญ่ที่ทำไว้ข้างบ้าน เลี้ยงไม่ทันไรปราฏกว่าเจ้าทอดมันมีอาการขนร่วง พาไปหาหมอ หมอบอกว่าติดเชื้อราก็ให้ยามากินและทา แต่ไม่กี่วันหลังจากนั้นเจ้าทอดมันก็ตาย 

   

(แจงลอนเป็นชื่ออาหารทางจังหวัดชลบุรี ทำเหมือนกับทอดมันแต่จะหวานกว่าและบางทีก็ใส่มะพร้าวด้วย แต่แทนที่จะใช้การปั้นเป็นแผ่นแล้วนำไปทอด กลับใช้วิธีปิ้งแทน คือจะเอาไปปั้นเป็นก้อนกลม ๆ รอบ ๆ ไม้ไผ่หรืออ้อยคล้าย ๆ ลูกชิ้นเสียบไม้ แล้วนำไปปิ้งให้สุก)

เจ้าห่อหมกกับแจงลอนนั้นพอโตขึ้นสักพักก็ต้องเอาไปปล่อยไว้ในกรงใหญ่ข้างบ้าน กรงข้างบ้านนี้แยกเป็นสองส่วนคือส่วนหนึ่งมีตัวกรงที่ปิดมิดชิดรอบด้านสำหรับขังมันไว้ตอนกลางคืน พอกลางวันก็ปล่อยให้มันออกมานอกกรงนี้แต่ให้อยู่ในขอบเขตรั้วกั้นอีกชั้นหนึ่ง บริเวณติดกันนั้นกั้นรั้วเอาไว้ปลูกต้นไม้สำหรับให้กระต่ายวิ่งเล่น เหตุที่ต้องกั้นเอาไว้ก่อนก็เพราะกลัวว่ากระต่ายจะมากินต้นไม้จนตายก่อนที่ต้นไม้จะมีโอกาสโต แต่ท่าทางเจ้าห่อหมกมันจะชอบมาวิ่งเล่นทางด้านนี้มาก เพราะในช่วงแรกเห็นมันพยายามทั้งปีนและกระโดดข้ามรั้วข้ามมาอีกฝั่งให้ได้ แต่สุดท้ายมันก็พบวิธีการใหม่ที่สบายกว่า ก็คือขุดโพรงมุดลอดใต้รั้วเอง 

   

ที่มันขุดได้คงเป็นเพราะบริเวณนี้เป็นตำแหน่งที่ใช้ทราบถมพื้น ตอนแรกก็เห็นมันไปลองขุดที่มุมอื่นก่อน แต่ขุดลงไปไม่ได้เพราะไปเจอกับเศษปูนที่ช่างเทเอาไว้ตอนสร้างบ้าน มันเพิ่งจะมาเจอตำแหน่งที่เหมาะสม คือขุดลอดจากรั้วฝั่งหนึ่งมาโผล่ใต้โคนต้นเผือกที่ปลูกเอาไว้ (ไม่รู้ว่าม้นจะขุดลงไปกินหัวเผือกที่ปลูกเอาไว้ด้วยหรือเปล่า) ดังนั้นในตอนนี้พื้นที่วิ่งเล่นของเจ้าห่อหมกและแจงลอนก็เลยกว้างมากขึ้น

รูปที่ ๒ (บน) โพรงที่เจ้าห่อหมกและแจงลอนขุดลอดรั้วไปอีกฝั่งหนึ่ง (ล่าง) รั้วอยู่ทางซ้าย แต่มันไม่ได้ขุดแค่ลอดรั้วได้ กลับมีการขุดรูลึกลงไปทางด้านขวาอีก มุดใต้ต้นเผือกที่ปลูกเอาไว้

Memoir ฉบับนี้ไม่มีสาระอะไร ที่เขียนก็เพราะเห็นเจ้าห่อหมกมันอุตส่าห์ขุดโพรงสำหรับการเดินทางของมันได้สำเร็จ ก็เลยถ่ายรูปเอามาฝาก เขียนค้างเอาไว้ตั้งแต่เมื่อวาน เช้าวันนี้ไปถ่ายรูปจะเอามาประกอบบันทึก ปรากฏว่าไม่เห็นทั้งเจ้าห่อหมกและแจงลอง เรียกก็ไม่ออกมา ไม่รู้ว่ามันเข้าไปนอนในบ้านใหม่ของมัน หรือหายไปอย่างไม่มีร่องรอยอีกแล้ว เมื่อวานก็ยังเห็นอยู่เลย

  

อันที่จริงช่วงนอนป่วยอยู่โรงพยาบาลมีคนอีเมล์มาถามเรื่อง Pyrolysis ซึ่งผมก็ได้ให้ความเห็นจากมุมมองของผมให้กับเขาไปบางส่วนแล้ว แต่มันยังมีอีกหลายเรื่องที่ผมเห็นว่าน่าจะเป็นตัวอย่างที่ดีให้พิจารณากัน (ผมไม่ได้ให้คำตอบแบบฟันธง แต่ให้พิจารณาสมมุติฐานที่เป็นไปได้ทั้งหมดก่อน จากนั้นจึงค่อยดูผลการทดลองหรือวิธีการทดลองประกอบว่าสมมุติฐานไหนไม่น่าเป็นจริง) ก็เลยคิดว่าจะเอาเรื่องนี้มาเขียนเป็นเรื่องยาวสักที และเมื่อสัปดาห์ที่แล้วก็มีอีเมล์มาถามเรื่องพีคประหลาดปรากฏบนโครมาโทแกรมของ GC อีก ซึ่งผมก็ได้ให้คำแนะนำไป แต่ยังไม่มีคำตอบกลับมา ก็เลยยังไม่รู้ว่าเรื่องมันจะลงเอยอย่างไร ถ้ามีความคืบหน้าอย่างไรก็คงมีการนำเอาเรื่องนี้มาเล่าสู่กันฟังอีกที

ท้ายสุดก็ขอฝากข้อมูลที่ไม่เหมือนกับนิทานอีสปว่าทำไมกระต่ายจึงวิ่งแข่งแพ้เต่า เป็นการโต้กลอนตอบโต้ระหว่างคนสองคน คนหนึ่งแต่งกลอนให้กระต่าย อีกคนหนึ่งแต่กลอนให้เต่า (จำมาจากเทปตลกของคุณเด๋อ ดอกสะเดา ในอดีตนั้นคณะตลกก็มีการออกเทปคาสเซสบันทึกเสียงเช่นเดียวกันกับนักร้อง เทปแบบนี้จะเรียกว่าเทปตลก แยกจากเทปเพลง)

กระต่ายน้อย วิ่งลิ่ว ปลิวทะยาน

เต่าก็คลาน ช้าช้า มาข้างหลัง

กระต่ายน้อย เห็นหลักชัย ดีใจจัง

เต่าตามหลัง เหาะโด่ง ลงหลักชัย

กระต่ายไม่ได้ขี้เกียจหรอก เต่าต่างหากที่ขี้โกง