อย่าด่วนโทษ furnace (การทำวิทยานิพนธ์ภาคปฏิบัติ ตอนที่ ๖๒) MO Memoir : Monday 17 February 2557

เช้าวันวานหลังแปดโมงครึ่งเล็กน้อย ก็มีโทรศัพท์จากสาวน้อยจากเมืองวัดป่ามะม่วงที่เข้ามาทำแลปตั้งแต่วันเสาร์โทรเข้ามา แจ้งว่าเพิ่มอุณหภูมิ furnace ไม่ได้ สงสัยว่ารอยต่อลวดไฟฟ้ากับขั้วสายไฟที่เคยขาดและเอาไปเชื่อมนั้นจะขาดอีก ผมก็เลยถามว่าให้ลองใช้ไขควงเช็คไฟเช็คดูก่อนว่าระบบไฟฟ้านั้นไฟฟ้าหายไปที่จุดไหน ถ้าพบมีไฟฟ้าไปถึงขั้วต่อสายไฟเข้า furnace ก็ค่อยถอดมาตรวจดูว่ารอยเชื่อมนั้นขาดหรือไม่
 

แต่คำตอบที่ได้รับคือ "ไม่มีไขควงเช็คไฟ" ทั้ง ๆ ที่ก่อนหน้านี้ผมเคยย้ำเอาไว้แล้วว่ามันควรเป็นอุปกรณ์ "ประจำตัว" ของแต่ละคนที่ทำแลป
 

ผ่านไปสัก ๔๐ นาทีก็ผมก็โทรกลับไปใหม่ เตือนให้เขาเช็คที่ variac โดยเฉพาะตรงฟิวส์ เพราะจำได้ว่าเมื่อตอนปลายเดือนธันวาคม variac ของระบบ DeNOx มันเสีย เลยให้ไปเอาอันสำรองของกลุ่มเรามาใช้ก่อน แล้วให้เอา variac ของระบบ DeNOx ไปซ่อม (แต่จนวันนี้ก็ยังไม่มีการเอาไปซ่อม) ทีนี้ variac อันที่เอามาใช้ชั่วคราวนั้นดูเหมือนว่าจะรับกระแสสูงสุดได้ไม่เกิน 5 A ซึ่งเล็กกว่าตัวเดิมที่รับกระแสสูงสุดได้ถึง 10 A ดังนั้นอาจเป็นไปได้ว่า variac ตัวที่เอามาแทนชั่วคราวนี้ถูกใช้งานที่กระแสเกือบเต็มพิกัด และเมื่อใช้งานที่กระแสเกือบเต็มพิกัดต่อเนื่องเป็นเวลานาน ก็อาจทำให้ฟิวส์หลอมขาดได้
 

อีกครึ่งชั่วโมงถัดมาก็ได้รับโทรศัพท์แจ้งกลับมาว่าปัญหาอยู่ที่ฟิวส์ของ variac จริง พอเปลี่ยนฟิวส์แล้วก็ทำงานได้เหมือนเดิม (ระบบนี้ใช้ฟิวส์หลอดแก้วขนาด 30 mm)

รูปที่ ๑ แผนผังวงจรไฟฟ้าของระบบ furnace ที่ใช้กันในแลปของเรา (แต่ละเครื่องอาจมีแตกต่างไปบ้าง)

อันที่จริงเรื่องปัญหา furnace ไม่ร้อนนี่มันมีสาเหตุได้หลายอย่าง เรื่องหนึ่งที่เคยเกิดกับตัว autoclave ได้เล่าเอาไว้แล้วใน Memoir ปีที่ ๔ ฉบับที่ ๔๑๘ วันจันทร์ที่ ๑๒ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๕ เรื่อง "การทำวิทยานิพนธ์ภาคปฏิบัติตอนที่ ๓๖ อย่าด่วนโทษ varicac"
 

สิ่งที่เกิดขึ้นเมื่อวานเป็นสิ่งที่พบได้ทั่วไปกับทุกคน คือสิ่งที่ภาษาอังกฤษเรียกว่า "mindset" หรือแปลเป็นไทยก็คงจะได้ว่า "ปักใจเชื่อ" สิ่งนี้เกิดขึ้นได้เมื่อคนใดคนหนึ่งเคยมีประสบการณ์ปัญหาเรื่องใดเรื่องหนึ่ง อย่างเช่นในที่นี้ก็คือ furnace ไม่ร้อน ซึ่งสาเหตุที่พบตอนนั้นก็คือขดลวดความร้อนขาดจากข้อต่อ และเมื่อเชื่อมขดลวดความร้อนกลับเข้าไป furnace ก็ทำงานได้เหมือนเดิม
 

ดังนั้นเมื่อเจอกับกับเหตุการณ์เหมือนที่เคยเจอมา ก็เลยรีบด่วนสรุปว่าปัญหาคงมาจากที่เดิม

แต่ครั้งนี้มันไม่ใช่

ในการหาต้นตอของปัญหา ถ้าเราตั้งด้วยคำถามพื้น ๆ ก่อนว่าทำไม furnace จึงไม่ร้อน คำตอบของคำถามดังกล่าวก็มีเพียงคำตอบเดียวคือ "ไม่มีกระแสไฟฟ้าไหลผ่านขดลวดความร้อน" ส่วนสาเหตุที่ทำให้ไม่มีกระแสไฟฟ้า "ไหลผ่าน" นั้นมีได้หลายสาเหตุ
 

ตรงนี้ผมใช้คำว่า "ไหลผ่าน" เพื่อต้องการให้คำนึงถึงเส้นทาง "ขาเข้า" และเส้นทาง "ขาออก" เพราะถ้าขั้วไฟฟ้าด้านขาออกมันหลุด มันก็ไม่มีกระแสไฟฟ้าไหลผ่านขดลวดความร้อนเช่นกัน 
  

ไขควงเช็คไฟมันมีประโยชน์ตรงนี้คือใช้ตรวจสอบว่าระบบนั้นมีไฟฟ้าจ่ายไปถึงบริเวณใด ซึ่งช่วยระบุได้ว่าปัญหานั้นอยู่ที่ตำแหน่งใด
 

เรื่องนี้ก็ถือเสียว่าเป็นประสบการณ์อีกเรื่องหนึ่งของผู้ที่ได้ลงมือปฏิบัติ