วันศุกร์ที่ 30 สิงหาคม พ.ศ. 2556

Hood ระเบิด - จริงเหรอ ? MO Memoir : Friday 30 August 2556

ตอนแรกคิดว่าเดือนนี้จะไม่เขียนอะไรแล้ว กะว่าฉบับต่อไปจะเป็นของเดือนหน้า แต่เช้านี้ก็บังเอิญมีเรื่องให้ต้องเขียนจนได้ เพราะได้ยินมาว่ากำลังจะมีคนถูกด่าฟรี (เผลอ ๆ จะถูกลงโทษซะด้วย) ทั้ง ๆ ที่เหตุการณ์ดังกล่าวมันไม่เกี่ยวข้องกับเขาซักหน่อย แต่เป็นคนอื่นโยนความผิดมาให้

เช้าวันนี้หลังคุมสอบย่อยเสร็จก่อนจะไปชงกาแฟกินที่แลป ก็พบกับอาจารย์ท่านหนึ่ง ท่านเล่าให้ฟังถึงเหตุการณ์ที่ช่างไฟฟ้ามาเปลี่ยนฟิวส์ของระบบไฟฟ้า ที่กว่าจะเปลี่ยนฟิวส์เพียงตัวเดียวได้ ต้องทำฟิวส์พังไปสองตัวก่อน (ไม่รู้ว่าฝึกฝนกันมาอย่างไร) คือก่อนหน้านั้นมีการพบว่าระบบไฟสามเฟสนั้นไฟหายไปหนึ่งเฟสเพราะฟิวส์ขาด (ผมสงสัยว่าการกระจายโหลดไม่สมดุล ทำให้กินกระแสไฟเฟสใดเฟสหนึ่งมากไปจนฟิวส์ของเฟสนั้นขาด) ช่างไฟฟ้าเลยต้องมาตัดกระแสไฟฟ้าและทำการเปลี่ยนฟิวส์
  
พอไปถึงที่แลปก็พบกับคุณเลขาคนสวยถามว่าทราบเรื่องที่เกิดขึ้นเมื่อคืนหรือยัง คือมีเหตุการณ์ "Hood ระเบิด" ก็เลยมีการสอบถามนิสิตในแลปว่าเหตุการณ์เกิดขึ้นที่ hood ตัวใด แต่เมื่อไปตรวจสอบ hood ตัวนั้นแล้วก็ไม่เห็นว่ามันมีร่องรอยการระเบิดใด ๆ สิ่งของและอุปกรณ์ต่าง ๆ ที่ตั้งอยู่ใน hood ตัวที่ถูกกล่าวหาว่าเกิดการระเบิดนั้นก็ยังคงเป็นปรกติและทำงานได้อย่างปรกติ

พอสอบถามเหตุการณ์จากหลาย ๆ รายก็ได้ข้อมูลมาดังนี้
  
(ก) มีเสียงดังเกิดขึ้น นิสิตที่ได้ยินบอกว่าเป็นเสียงระเบิด (ในขณะนั้นนิสิตคนนี้อยู่ใน "ห้องแลป C" ที่มองไม่เห็นห้องแลปอื่น) และบอกว่าดังมาจากห้องที่ hood ตัวนั้นตั้งอยู่ (ห้องแลป A) ที่อยู่อีกฟากหนึ่งของตัวอาคาร และตัวอาคารเองก็มีการกั้นห้องแบ่งเป็นห้องย่อยด้วย)
  
(ข) หลังมีเสียงดังเกิดขึ้นไม่นาน นิสิตที่ทำงานอยู่ใน "ห้องแลป B" ก็เห็นมีประกายไฟออกมาจากมอเตอร์พัดลมดูดอากาศตัวหนึ่งที่อยู่ระดับเพดานในห้องแลป B นั้น แล้วพัดลมตัวนั้นก็หยุดทำงาน พัดลมดูดอากาศตัวนั้นแขวนห้อยลงมาจากเพดาน บริเวณที่พัดลมตัวนั้นตั้งอยู่นั้นเป็นจุดที่มีท่อระบายอากาศของ hood หลายตัวเดินผ่าน (รวมทั้ง hood ที่ถูกกล่าวหาของห้องแลป A ด้วย) นิสิตที่ทำงานในห้องแลป B ก็เลยมาบอกว่ากับนิสิตของห้องแลป A ว่า ห้องแลป A เป็นตัวการทำให้เกิดการระเบิด

พอลงไปตรวจสอบสถานที่เกิดเหตุจริงพบว่า พัดลมดูดอากาศตัวที่เกิดปัญหาที่ตั้งอยู่ใน "ห้องแลป B" นั้น "ไม่ได้" มีการเชื่อมต่อกับ hood ตัวใดเลย ด้านดูดเข้ามันเปิดโล่งอยู่ มันทำหน้าที่ดูดอากาศที่อยู่ระดับเพดานของห้องแลป B เป่าออกไปข้างนอกเท่านั้นเอง และท่อระบายแก๊สของ hood ตัวที่ถูกกล่าวหานั้นก็เดินออกไปนอกอาคารก่อนถึงตำแหน่งพัดลมตัวนั้นเสียอีก

ผมมักบอกนิสิตเสมอว่าผมไม่ค่อยวิตกเรื่อง "ไฟดับ" (คือไม่มีไฟฟ้าใช้) เท่าใดนัก ที่น่าวิตกมากกว่าคือ "ไฟตก" (ไฟมาไม่ครบ 220 V) และไฟมาแบบ "หายไปบางเฟส" เมื่อเกิดไฟดับ อุปกรณ์ไฟฟ้าทุกชนิดจะหยุดการทำงาน แต่ถ้าเป็นกรณีไฟตก พวกมอเตอร์ไฟฟ้าจะยังทำงานได้ในระดับหนึ่ง แต่จะดึงกระแสเพิ่มมากขึ้นเพื่อให้ได้พลังงานขาออกเท่าเดิม ผลก็คือขดลวดจะร้อนมากขึ้นเรื่อย ๆ จนสามารถทำให้น้ำยาที่เคลือบขดลวดอยู่นั้นเกิดการสลายตัว เกิดไฟฟ้าลัดวงจรที่ตัวมอเตอร์และทำให้มอเตอร์ไหม้ได้ และสำหรับมอเตอร์ไฟฟ้า 3 เฟสนั้นถ้าหากไฟฟ้าหายไปเฟสใดเฟสหนึ่ง (เหลือเพียง 2 เฟส) มอเตอร์ก็จะยังคงทำงานอยู่ แต่จะไปดึงกระแสจากเฟสที่เหลือ 2 เฟสนั้นเพิ่มมากขึ้น ซึ่งก็จะทำให้ขดลวดหรือสายไฟของเฟสที่เหลือ 2 เฟสนั้นร้อนจนกระทั่งฉนวนละลายและเกิดไฟฟ้าลัดวงจรได้

ในกรณีนี้ผมสงสัยว่าในคืนดังกล่าวน่าจะมีเหตุการณ์กระแสไฟฟ้าหายไป 1 เฟสเกิดขึ้นก่อน อุปกรณ์ไฟฟ้าที่ใช้ไฟ 3 เฟสนั้น (เช่นมอเตอร์ต่าง ๆ) จะยังคงทำงานต่อไป จนกระทั่งฉนวนหุ้มสายไฟหรือน้ำยาเคลือบขดลวดนั้นสลายตัว ทำให้เกิดไฟฟ้าลัดวงจรและเกิดเสียงดังที่ทำให้คนเข้าใจว่าเป็นเสียงระเบิดเกิดขึ้น
  
คำถามก็คือเสียงนี้ดังมาจากไหน ผมไม่คิดว่ามันเกิดจากมอเตอร์พัดลมดูดอากาศตัวที่อยู่ในห้องแลป B เพราะถ้ามอเตอร์มันเสียหายจนเกิดการระเบิดมันก็ควรจะหยุดทำงานทันที แต่สิ่งที่รับทราบจากคนที่เห็นเหตุการณ์คือ (จากการสอบถามคือ) หลังเกิดเสียงดังนั้น มอเตอร์ตัวปัญหาที่อยู่ในห้องแลป B นั้นยังมีการทำงานอยู่ และมีประกายไฟเกิดขึ้น ก่อนที่จะหยุดการทำงาน และก็ตามด้วยเหตุการณ์ไฟฟ้าดับ (ตรงนี้เข้าใจว่าคงเป็นการตัดกระแสไฟฟ้าของเจ้าหน้าที่)

เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นในสถาบันอุดมศึกษา ที่ควรจะสอนให้ผู้เรียนนั้นรู้จักการไตร่ตรองหาเหตุผล ไม่ใช่ใช้วิธีการด่วนสรุปเพื่อให้เรื่องมันพ้นตัวไป อย่างเช่นในกรณีนี้ดูเหมือนว่าพอเกิดเหตุการณ์ขึ้น ใครต่อใครก็พร้อมใจกันโยนความผิดไปให้คนอื่น รับลูกกันดีเหลือเกินระหว่างนิสิตกับอาจารย์ คนสุดท้ายที่ไม่รู้เรื่องรู้ราวอะไรอยู่ดี ๆ ก็มีคนโผล่มาบอกว่าเป็นคนก่อปัญหา ให้ไปเขียนรายงาน ก็เลยซวยไป

ผมเพิ่มจะเจอกับเขาในบ่ายวันนี้ยังบอกเขาไปเลยว่า คุณก็เขียนไปตามความจริงซิ ที่กล่าวหาว่า hood ที่เขาใช้งานนั้นเกิดการระเบิด ตรวจสอบดูแล้วไม่เห็นมีร่องรอยการระเบิดใด ๆ และขอให้ตรวจสอบผู้ที่กล่าวอ้างว่า hood ระเบิดนั้น (คือใคร) ว่าเขาเห็นเหตุการณ์เกิดขึ้นที่ไหน เกิดขึ้นอย่างไรด้วย เพราะถ้าไม่ทำเช่นนี้ก็คงจะหาสาเหตุไม่เจอ

รูปที่ ๑ มองจากฟากห้องแลป A ไปยังห้องแลป C มอเตอร์ของพัดลมดูดอากาศที่เกิดปัญหาคือตัวที่อยู่ในกรอบสีแดง ส่วนท่อระบายแก๊สจาก hood ตัวที่ถูกกล่าวหาคือตามแนวเส้นประสีเหลือง จะเห็นว่ามันมุดออกไปนอกอาคารโดยไม่ได้ไปที่พัดลมดูดอากาศตัวที่มีปัญหา

รูปที่ ๒ มอเตอร์ตัวที่เกิดประกายไฟอยู่ในกรอบสีส้ม พัดลมดูดอากาศดูดอากาศเข้าตรงช่องที่วงสีเขียว และระบายออกไปทางท่อลูกศรสีเขียว ส่วนลูกศรสีเหลืองชี้ให้เห็นแนวท่อจาก hood ต่าง ๆ ที่ไม่เกี่ยวข้องกับพัดลมดูดอากาศตัวนั้น

รูปที่ ๓ hood ตัวที่ถูกกล่าวหาก็เห็นปรกติดี ไม่เห็นมีการระเบิดใด ๆ

ไม่มีความคิดเห็น: