มีบางรายงานเขาบอกว่าอุบัติเหตุเกิดในระหว่างการถ่ายโทลูอีนจาก
"ถัง"
"ถัง"
ในที่นี้คือภาชนะที่ใช้บรรจุของเหลวหรือแก๊ส
คำถามก็คือเมื่อได้ยินคำว่า
"ถัง"
คุณคิดว่ามันมีรูปร่างหน้าตาและขนาดเท่าใด
รูปที่
๑ ภาพข่าวจากที่มีการเอ่ยถึงถังใส่โทลูอีน
(จาก
http://www.dailynews.co.th/thailand/113170)
คำภาษาอังกฤษที่แปลว่า
"ถัง"
ในภาษาไทยมีอยู่หลายคำด้วยกันคือ
"Bucket"
"Drum" "Vessel" และ
"Tank"
"Bucket"
คือถังที่เราเรียกว่าถังน้ำที่ใช้ทั่วไปในบ้านเรือนต่าง
ๆ เพื่อการซักล้าง ตักน้ำ
เทปูน ฯลฯ
(คนละอันกับถังเก็นน้ำประปาสำหรับเครื่องปั๊มน้ำจ่ายน้ำเข้าบ้านนะ)
คิดว่าถึงไม่มีรูปให้ดูก็คงนึกภาพออกเองนะ
"Tank"
ก็แปลว่าถัง
(มันแปลว่า
"รถถัง"
ด้วย
แต่ไม่เกี่ยวกับงานนี้)
ถ้าเป็นการใช้งานด้านเก็บน้ำ
มันก็มีขนาดตั้งแต่ไม่กี่ลูกบาศก์เมตรที่ใช้เก็บน้ำตามบ้านหรืออาหาร
ซึ่งอาจเป็นถังสำเร็จรูป
หรือก่อสร้างเป็นบ่อพักเก็บน้ำ
ถ้าเป็นงานประปาก็จะเห็นเป็นสิ่งก่อสร้างสูงที่มีถังเก็บน้ำอยู่ด้านบน
ถ้าเป็นในอุตสาหกรรมจะหมายถึงสิ่งก่อสร้างขนาดใหญ่รูปทรงกระบอก
อาจวางอยู่บนพื้นหรือฝังอยู่ใต้ดินก็ได้
มักใช้สำหรับเก็บของเหลวที่ความดันบรรยากาศที่เรียกว่า
"atmospheric
tank"
ถังพวกนี้มักไม่ได้ออกแบบมาเพื่อให้ทำงานที่ความดันสูงหรือต่ำกว่าความดันบรรยากาศ
ขนาดอาจมีตั้งแต่เส้นผ่านศูนย์กลางไม่กี่เมตรสูงไม่กี่เมตร
ไปจนถึงเส้นผ่านศูนย์กลางขนาดระดับ
๑๐๐ เมตรสูงหลายสิบเมตร
(ดังรูปที่
๒)
ถังเก็บของเหลวเหล่านี้มักอยู่รวมเป็นกลุ่มในบริเวณที่เรียกว่า
"Tank
farm"
รูปที่
๒ รูปนี้ผมเอามาจากภาพถ่ายดาวเทียมจาก
www.thailand-map-guide.com
ของบริเวณ
tank
farm ของโรงกลั่นน้ำมันแห่งหนึ่ง
จะเห็นถังเก็บน้ำมัน (tank)
ที่มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ
๑๐๐ เมตร (เส้นสีเหลืองที่แสดงคือสเกล
๑๐๐ เมตร)
และ
tank
ขนาดเล็กอยู่ทางด้านซ้ายบนของรูป
ปรกติ
Tank
จะใช้เก็บสารที่เป็นของเหลวที่อุณหภูมิห้องและความดันบรรยากาศ
เช่นพวกที่มีจุดเดือดสูงกว่าอุณหภูมิห้อง
(อันนี้ต้องคำนึงถึงอุณหภูมิเวลาที่ต้องตากแดดในฤดูร้อนด้วย)
แต่ถ้าเป็นพวกที่ระเหยได้ง่าย
หรือต้องการเก็บสารที่ปรกติเป็นแก๊สที่อุณหภูมิห้องในปริมาณมาก
ก็จะใช้วิธีลดอุณหภูมิของสารเหล่านั้น
ถ้าเป็นแก๊สที่ถูกทำให้เป็นของเหลวก็จะเรียกว่า
"Cryogenic
tank"
ในหลาย
ๆ โรงงานเวลาตั้งชื่อถังต่าง
ๆ ก็มักจะใช้ชื่อ T-xxxx
หรือ
TK-xxxx
คือ
T
หรือ
TK
ย่อมาจากคำว่า
Tank
ส่วน
xxxx
ก็คือตัวเลข
ส่วนจะมีตัวเลขกี่ตัวนั้นก็ขึ้นอยู่กับขนาดของโรงงานนั้นว่ามีอุปกรณ์จำนวนมากน้อยเท่าใด
และต้องการให้ตัวเลขแต่ละตัวสื่อความหมายอะไรบ้าง
"Drum"
และ
"Vessel"
ก็แปลว่าถังเช่นเดียวกัน
(ในที่นี้
drum
ไม่ได้แปลว่า
"กลอง")
ลักษณะส่วนใหญ่เป็นถังทรงกระบอก
หัว-ท้ายมีฝาปิดแบบมน
(ซึ่งอาจโค้งเป็นรูปครึ่งวงกลมหรือครึ่งวงรี)
วางตั้งหรือวางนอนก็ได้
ขึ้นอยู่กับการออกแบบและการใช้งาน
มีทั้งทำงานที่ความดันบรรยากาศ
ความดันต่ำกว่าบรรยากาศ
และความดันสูงกว่าบรรยากาศ
ถ้าใช้งานที่ความดันสูงกว่าบรรยากาศก็จะเรียกว่า
"Pressure
vessel" ไม่มีใครเรียกว่า
"Pressure
drum"
Drum/Vessel
ใช้ทำหน้าที่หลายอย่างเช่น
เป็นที่เก็บของเหลวหรือแก๊ส
ใช้เป็นถังปฏิกรณ์เคมี
(chemical
reactor) ใช้แยกเฟสระหว่างของแข็ง-ของเหลว-แก๊ส
ใช้เป็นหอกลั่น (distillation
column) หอสกัด
หอดูดซับ ฯลฯ
ขนาดก็มีตั้งแต่ขนาดถังแก๊สหุงต้มตามบ้าน
ไปจนถึงพวกหอกลั่นที่มีเส้นผ่านศูนย์กลางหลายเมตรและสูงหลายสิบเมตร
โรงงานที่ใช้คำว่า
"Drum"
พอตั้งชื่ออุปกรณ์ก็จะมักจะใช้รหัส
D-xxxx
คือ
D
ย่อมาจาก
Drum
และตามด้วยตัวเลข
แต่ถ้าใช้คำว่า "Vessel"
ก็มักจะใช้ชื่ออุปกรณ์เป็น
V-xxxx
คือ
V
ย่อออกมาจาก
Vessel
และตามด้วยตัวเลข
รูปที่
๓ De-Ethanizer
Reflux Drum (ถังสีแดง)
ของหอกลั่นแยกอีเทน-เอทิลีน
ชื่อมันก็บอกอยู่แล้วกำจัดอีเทน
(รูปจาก
http://www.inmasteel.com.sa/photo-gallery/album/vessel/index.htm)
ถ้าเป็น
pressure
vessel ที่ใช้เก็บสารที่ปรกติเป็นแก๊สที่อุณหภูมิห้องและความดันบรรยากาศ
แต่สามารถอัดให้เป็นของเหลวได้ที่อุณหภูมิห้องที่ความดันสูงขึ้น
(เช่นพวกแก๊สหุงต้ม)
ถ้าเก็บในปริมาณไม่มากก็จะใช้
pressure
vessel ที่เรียกว่าชนิด
"Bullet
type" คือเป็นถังทรงกระบอกยาววางแนวนอน
แต่ถ้าเก็บในปริมาณมากก็จะเก็บในถังทรงกลมที่มักเรียกเป็นภาษาไทยว่า
"ถังลูกโลก"
หรือ
"Spherical
type" (ดูรูปที่
๔)
รูปที่
๔ รูปนี้ผมเอามาจากภาพถ่ายดาวเทียมจาก
www.thailand-map-guide.com
เช่นเดียวกัน
แสดงบริเวณถังเก็บ LPG
แบบลูกโลก
(spherical
type) และแบบชนิดถังยาววางแนวนอน
(bullet
type) ของโรงแยกแก๊สแห่งหนึ่ง
ข่าวที่แสดงในรูปที่
๑ นั้นบอกว่า "....
ระหว่างที่เจ้าหน้าที่เปลี่ยนถ่ายไปสู่ถังใหม่เกิดความร้อน
ทำให้สารดังกล่าวที่เป็นวัตถุไวไฟระเบิดขึ้น
...."
ตรงนี้มีผมเห็นว่าประเด็นที่ต้องพิจารณาคือ
การเปลี่ยนถ่ายโทลูอีนจากถังหนึ่งไปยังอีกถังหนึ่งโดยไม่มีการใช้อุปกรณ์เช่นปั๊มนั้นสามารถทำให้เกิดระเบิดได้หรือไม่
คำตอบก็คือ "มีโอกาสเป็นไปได้"
ซึ่งเรื่องนี้มันเกี่ยวข้องกับการเกิดไฟฟ้าสถิตย์
อันนี้ต้องขอยกไปเป็นหัวข้อต่างหาก (การถ่ายโดยไม่ใช้อุปกรณ์ อาจทำโดยใช้การเท แรงโน้มถ่วง หรือความดันช่วย)
ส่วนประเด็นที่ว่า
"เกิดความร้อน"
และทำให้เกิดระเบิดนั้น
ผมยังมองไม่ออกเลยว่ามันเกิดจากการถ่ายเทได้อย่างไร
เว้นแต่ว่าอาจทำการถ่ายเทโดยใช้ปั๊ม
และปั๊มเกิดปัญหาร่วมกับมีการรั่วไหล
เรื่องดังกล่าวยังไม่จบ
โปรดรอคอยติดตามตอนต่อไป
